سیمای زن در قرآن

مجموعه سخنرانی های استاد سید علیرضا موسوی مدنی

تدوین: ناهیداعظم رام پناهی

ناشر: شورای فرهنگی اجتماعی زنان، روابط عمومی (۲۰ تیر، ۱۳۸۵)

قیمت: ۱۵۰۰ تومان

استدلال‌های موجود در کتاب، به قدری ساده و قابل فهم نوشته شده است که هر کس با کمترین اطلاعات در زمینه‌ی زنان و تفاسیر قرآن کریم، به راحتی، بعد از خواندن چند جمله‌ی اول آن، مطمئن می‌شود که تا انتهای کتاب را بدون هیچ مشکلی خواهد خواند.

از سوی دیگر جذابیت محتوای کتاب، با عناوین مختلف آن یه سهولت قابل لمس است.

کتاب در سه فصل تنظیم شده و هر فصل، شامل چند گفتار است:

فصل اول‌: جایگاه زن در نظام خلقت، شامل سه گفتار: ۱. خلقت انسان، ۲. تساوی جایگاه و منزلت زن و مرد در خلقت، ۳. ‌هدف از خلقت ازدواج در نظام آفرینش

فصل دوم: جلوه‌های حیات فردی، خانوادگی و اجتماعی زن در قرآن، گفتار اول:‌ مقایسه حیات فردی و حیات اجتماعی زن، گفتار دوم: زن و جایگاه مادری او در آفرینش انسان، گفتار سوم، زن و شان ولایت و گفتار چهارم اسرار حجاب در قرآن.

و فصل سوم: زنان اسوه در قرآن شامل دو گفتار است: حضرت مریم«س» و اسوه برگزیده قرآن و منزلت حضرت زهرا«س» در قرآن.

به عنوان مثال، انتخاب برگزیده‌ای از کتاب بسیار دشوار است چراکه سرتاسر آن پر از نکات جالب و خواندنی فراوان است، اما یک نکته به عنوان یک از هزاران، «توجه قرآن به فرزندان دختر»:

همسر عمران«ع» پس از آن‌که وضع حمل کرد گفت: فَلَمَّا وَضَعَتْهَا قَالَتْ رَبِّ إِنِّی وَضَعْتُهَا أُنثَی وَاللّهُ أَعْلَمُ بِمَا وَضَعَتْ وَلَیْسَ الذَّکَرُ کَالأُنثَی وَإِنِّی سَمَّیْتُهَا مَرْیَمَ وِإِنِّی أُعِیذُهَا بِکَ وَذُرِّیَّتَهَا مِنَ الشَّیْطَانِ الرَّجِیمِ : پروردگارا من دختری بدنیا آوردم و خدا به آنچه به من وضع حمل کرده‌ام داناتر است و هیچ پسری مانند دختر نیست من او را مریم نامیدم و ا و فرزندانش را از شر شیطان به تو پناه می‌دهم. (آل عمران/۳۶)

نکته‌ای که در این آیه نهفته است، آن است که پس از آن‌که همسر عمران وضع حمل کرد مشاهده کرد فرزندش دختر است با توجه به آنکه نذر کرده بود فرزندش را در راه خدا آزاد کند و در آن زمان فرزندان اناث چنین شأنی نداشتند و ابتدا به جهت دختر بودن طفل به فکر فرو رفت، سپس به این نکته پی برد که خدا به آنچه او وضع حمل کرده و به سرنوشت آن کودک داناتر است. بنابراین با خود گفت: هیچ پسری مانند دختر نیست. در حالیکه اگر به چنین اطمینانی نمی‌رسید بایستی قاعدتا می‌گفت: هیچ دختری مانند پسر نیست و این خود نشان‌دهنده جایگاه فرزندان اناث در معارف قرآن است.

در آیه دیگر از قرآن، آن‌جا که از به الهی یعنی اعطای فرزند به انسان یاد می‌کند و می‌فرماید: یَهَبُ لِمَنْ یَشَاء إِنَاثًا وَیَهَبُ لِمَن یَشَاء الذُّکُورَ: خداوند به هر کس که بخواهد فرزند دختر و به هر کس که بخواهد فرزند پسر عطا می‌کند. (شوری/۴۹)

هرچند حرف عطف «واو» دلالت بر تقدم و تاخر ندارد، اما همین تقدم در ذکر نیز خالی از نکته نیست، زیرا هنگام برشمردن مواهب، معمولا مواهبی که بزرگترند ابتدا ذکر می‌شود. شاید یکی از دلایل تقدم فرزندان اناث بر فرزندان ذکور این است که معمولا در آن زمان‌‌ها دختران کمتر مورد توجه بوده‌اند و منظور آن بوده که این توجه و اهمیت ایجاد شود. بهر حال در آیه مورد ذکر نیز تقدیر الهی بر آن بوده‌است که فرزندی که بنابر نذر مادر، آزاد شده‌ی راه خداست و مقامات و درجات و سیر کمال معنوی‌اش در مراحل بلوغ و شکوفایی، موجب غبطه پیامبری چون زکریا«ع» می‌شود، دختر باشد. بطوریکه هرگاه زکریا«ع» وارد محراب عبادت مریم«س» می‌شد، مشاهده می‌کرد که مائده‌های بهشتی فراروی مریم گسترده است. لذا به این جایگاه غبطه می‌خورد و درحالیکه خود در سنین کهولت و همسرش نیز نازا بوده از درگاه الهی تمنای فرزندی صالح کرد و خداوند به او یحیی«ع» را عطا فرمود.