[ms 0]
طلاق و تجردهای ناخواسته از جمله مواردی است که آمار زنان سرپرست خانوار را افزایش می‌دهد و این در حالی است که اکنون با ۵/۱۷ درصد طلاق در سطح کشور مواجه هستیم و تنها در یکی از مناطق تهران، از هر سه ازدواج یکی منجر به طلاق می‌شود.
اینها سخنان محمد روشن، استاد دانشگاه شهید بهشتی و دبیر علمی همایش ملی زنان سرپرست خانوار است که مخاطبان اصلی کمیته امداد در موضوع حمایت از زنان سرپرست خانوار را شامل سه گروه می‌داند؛ زنان سرپرست خانواری که همسر آنان در اداره امور خانواده به هر علتی ناتوان است، یا زن به علت طلاق بدون همسر است و یا تجرد ناخواسته‌ای به او تحمیل شده و اکنون در سنینی به سر می‌برد که نمی‌تواند از حمایت‌های خانواده خود بهره‌مند شود.
در ادامه، گفتگو با این استاد دانشگاه درباره عوامل افزایش آمار زنان سرپرست خانوار را خواهید خواند.
زندگی معیشتی زنان سرپرست خانوار، از رفاه حداقلی برخوردار شود
نیاز اقتصادی و تلاش برای تامین معاش به عنوان نیاز اصلی زنان سرپرست خانوار است؛ باید تلاش کرد زندگی معیشتی این افراد از رفاه حداقلی برخوردار باشد و در کنار این امر، نیازمندی‌های روحی و روانی، و اشتغال در جهت بهبود زندگی آنان با حمایت‌های کمیته امداد صورت گیرد.
طلاق و تجردهای ناخواسته از جمله مواردی است که آمار زنان سرپرست خانوار را افزایش می‌دهد و این در حالی است که اکنون با ۵/۱۷ درصد طلاق در سطح کشور مواجه هستیم و تنها در یکی از مناطق تهران، از هر سه ازدواج یکی منجر به طلاق می‌شود.
وضعیت تحصیلی، منجر به تجردهای ناخواسته شده است
وضعیت تحصیلی دختران و پسران از جمله مواردی است که منجر به تجردهای ناخواسته می‌شود. اکنون وضعیت تحصیلی دختران در مقاطع کارشناسی، از متوسط پسران بالاتر است که همین امر باعث می‌شود دخترانی که دارای تحصیلات عالیه هستند تمایلی نسبت به ازدواج با پسرانی که از سطح تحصیلی پایین‌تری برخوردارند، نداشته باشند. گرچه تحصیلات عالیه امری مطلوب محسوب می‌شود، اما نباید تنها ملاک برای گزینش همسران باشد.
اکنون در کشور جمعیت قابل توجهی تجرد ناخواسته داریم که بعد از گذر از یک سن خاص به زنان سرپرست خانوار تبدیل می‌شوند و برای بهره‌مندی از حمایت، به کمیته امداد ارجاع داده می‌شوند.
برنامه‌های صدا و سیما، باید در جهت استحکام و رشد نهاد خانواده باشد
وظایف دولت در امر ازدواج، در قانون اساسی به آن اشاره شده است. بر این اساس، دولت موظف به تسهیل ازدواج و حمایت‌های لازم برای ایجاد بسترهای مناسب ازدواج و فرهنگ و آموزش به افراد در شرف ازدواج است.
صدا و سیما با توجه به فرمایشات مقام معظم رهبری، باید در جهت استحکام و رشد نهاد خانواده تلاش کند. صداوسیما به عنوان رسانه‌ای که در دسترس تمامی مردم قرار دارد، باید در این جهت کارهای اساسی انجام دهد و همگام با آن سایر رسانه‌های مکتوب و غیرمکتوب نیز این امر را در دستور کار خود قرار دهند.
استحکام نهاد خانواده در گرو تامین معیشت
اصل ۱۰ و ۲۱ قانون اساسی به استحکام نهاد خانواده اشاره دارد. بر این اساس، ضمن تشکیل نهاد مقدس خانواده، استحکام‌بخشی و جلوگیری از اضمحلال آن تاکید شده که لازمه این امر در مرحله اول این است که خانواده‌ها از لحاظ معیشتی با مشکلی مواجه نباشند.
برخی طلاق‌ها بر اثر بیکاری همسران، مشکلات اقتصادی و مسکن خانواده صورت می‌گیرد که باید تلاش کنیم ضمن ترویج اشتغال‌زایی بین افراد متاهل و پایین آوردن سطح توقع‌ها، راه‌های تفاهم را به خانواده‌ها آموزش دهیم.
حمایت‌ها از زنان سرپرست خانوار در یک نهاد واحد متمرکز شود
باید موضوع خدمت‌رسانی به این زنان در یک نهاد واحد متمرکز شود و کلیه دستگاه‌ها از این نهاد واحد حمایت کنند تا به اهدافش برسد.
نیاز به تشویق سازمان‌های مردم‌نهاد در جهت کمک به سازمان متولی زنان سرپرست خانوار داریم، اگر بپذیریم که نهادها موازی‌کاری داشته باشند، باید سازمان‌های مردم نهاد باشند؛ چرا که ایجاد تشکیلات موازی در دولت و افرادی که به نوعی به حاکمیت وابستگی دارند، مطلوب نیست.
زنان سرپرست خانوار باید از حداقل استانداردهای زندگی در زمینه بهداشت، درمان و اشتغال و بیمه برخوردار شوند. دولت گام‌های موثر و مفیدی در جهت وضعیت رفاهی این افراد برداشته است، اما نیاز به تلاش بیشتر برای حمایت از زنان سرپرست خانوار داریم.
افزایش بی‌رویه این افراد باعث شده کمیته امداد و بهزیستی به محض آمادگی در جهت رسیدگی به وضع موجود آنان، با افزایش این قشر مواجه شوند و نتوانند آنطور که باید پاسخگویی لازم را داشته باشند.
[ms 1]
۶۳ درصد کل خانوارهای با سرپرست زن در کشور، تحت پوشش کمیته امداد قرار دارند.
اکنون طبق آماری که کمیته امداد ارائه کرده است، حدود یک میلیون و ۳۰ هزار خانوار با سرپرست زن، یعنی ۵۵ درصد کل خانوارهای تحت پوشش کمیته امداد، با جمعیتی در حدود یک میلیون و ۷۳۰ هزار نفر، از خدمات این نهاد بهره‌مند هستند که بر این اساس تقریبا ۶۳ درصد کل خانوارهای با سرپرست زن کشور، تحت پوشش کمیته امداد قرار دارند که از این تعداد، ۴۹ درصد شهری و ۵۱ درصد روستایی بوده و میانگین تعداد نفرات در این خانوارها نیز در حدود ۱/۷ نفر است.
حمایت‌های لازم از سوی سازمان‌ها و دستگاه‌های مرتبط صورت گیرد
علی محمد ذوالفقاری، معاون حمایت و سلامت خانواده کمیته امداد امام خمینی (ره) معتقد است که پدیده زنان سرپرست خانوار امروزه در تمام جوامع بشری به عنوان یک واقعیت اجتماعی مورد توجه قرار دارد، این قشر بدلیل وجود مشکلات مختلف درزندگی، به عنوان آسیب‌پذیرترین افراد جامعه محسوب می‌شوند؛ بر این اساس با توجه به ایفای نقش‌های متعدد توسط آنان از قبیل نقش‌های مادری، عاطفی، تامین معاش خانواده، تربیتی و فرزندپروری و… نیاز است حمایت‌های لازم از سوی سازمان‌ها و دستگاه‌های مرتبط صورت گیرد؛ چرا که این امر مورد تاکید تعالیم عالیه دین مبین اسلام و قوانین مصوب نظام جمهوری اسلامی است.
فوت سرپرست، علت اصلی است
معاون حمایت و سلامت خانواده کمیته امداد امام خمینی (ره) درباره دلایل اصلی تحت حمایت قرار گرفتن زنان سرپرست خانوار گفت: ۷۹ درصد به علت فوت سرپرست، ۱۲/۶ درصد به علت طلاق، ۳ درصد به علت زندانی بودن سرپرست، ۱/۴ درصد به علت متارکه و یا مفقودی سرپرست، و ۰/۵ درصد به علت از کارافتادگی سرپرست، تحت پوشش این نهاد قرار گرفته‌اند.
بسته‌های حمایتی و تشویقی برای ازدواج مجدد زنان سرپرست خانوار
علی محمد ذوالفقاری از حمایت‌های مادی و معنوی کمیته امداد برای زنان سرپرست خانوار می‌گوید: این نهاد در نگاهی نو به خدمات حمایتی، با شناخت طیف متفاوت زنان سرپرست خانوار از نظر سنی، شرایط اجتماعی و خانوادگی، اقدام به برنامه‌ریزی لازم برای توانمندسازی متناسب با استعدادها و نیازهای آنان نموده است که ارائه بسته‌های حمایتی و تشویقی در خصوص ازدواج مجدد زنان سرپرست خانوار، حمایت‌های تحصیلی و فرهنگی از آنان و فرزندانشان با پرداخت کمک‌هزینه تحصیلی، معافیت سربازی فرزندان ذکور و حمایت‌های مادی و معنوی از فرزندان یتیم این قشر، از جمله این موارد است.
۲۷۰ هزار نفر از زنان سرپرست خانوار شهری، تحت پوشش بیمه‌های اجتماعی قرار می‌گیرند
این نهاد، برنامه‌هایی را برای ارتقای وضعیت اشتغال، مسکن، رفاه، آموزش، بهداشت و درمان در حال اجرا و برنامه‌ریزی دارد. امسال حدود ۲۷۰ هزار نفر از زنان سرپرست خانوار شهری، تحت پوشش بیمه‌های اجتماعی قرار می‌گیرند؛ ضمن اینکه بخش عمده‌ای از ۱۴۰ هزار نفر بیمه شده اجتماعی روستائیان و عشایر تحت پوشش امداد را این قشر تشکیل می‌دهند.
توانمندسازی زنان سرپرست خانوار، یکی از محوری‌ترین برنامه‌های کمیته امداد است. تمرکز امور حمایتی مرتبط با زنان سرپرست خانوار و واگذاری آن به این نهاد، شاهد بروز نتایج مناسبی از قبیل تمرکز قوا و انرژی مجریان برای حل مسائل این گروه، تمرکز برنامه‌ریزی‌های ملی برای رفع مشکلات، جلوگیری از همپوشانی خدمات، جلوگیری از موازی‌کاری و واقعی کردن هزینه‌های اجرایی را به دنبال خواهد داشت.