کلاس‌های استاد بروجردی دو وجه جداگانه دارند؛ یکی جنبه‌ی علمی، که دانشجویان را جذب خودش می‌کند و دیگری رنگ‌وبوی کاملا زنانه و سیمای مادرانه‌ی استاد، که همیشه با چهره‌ای بشاش، درس زندگی و درس دانشگاه را با هم تلفیق می‌کند.
[ms 0]
برای صحبت درمورد هفته‌ی زن، اولین چهره‌ای که به ذهنمان خطور کرد، «مهدخت بروجردی» دکترای علوم ارتباطات و عضو هیئت علمی دانشکده‌ی ارتباطات دانشگاه علامه طباطبایی بود. دکتر بروجردی که هیچ‌گاه نگاهی جنسیتی به کار و زندگی نداشته و درعین‌حال، برای حفظ چهره‌ی زنان در جامعه می‌کوشد، مردانه در عرصه‌ی روابط عمومی ایران فعالیت کرده و به مدت ۵ سال هم مدیریت وزارت علوم را بر عهده داشت. ۲ سال مشاور رسانه‌ای وزیر علوم بودن هم کارنامه‌ی وی را تکمیل می‌کند.
وی همسر «محمدمهدی فرقانی» رییس سابق دانشکده‌ی علوم اجتماعی و ارتباطات علامه و از روزنامه‌نگاران قدیمی ایران است. خانم دکتر اتاقی نزدیک به همسرش در راهرو اساتید دانشکده دارد که در همان‌جا هم با خوش‌رویی، پاسخگوی سؤال‌های ما درمورد هفته‌ی زن شد.
***
هر روز، روز زن و هر هفته، هفته‌ی زن است
این اولین جمله‌ای بود که دکتر بروجردی با شنیدن موضوعِ گفتگو بر زبان آورد و ادامه داد: شاید بتوان این نام‌گذاری و مناسبتی کردن را به دلیل توجه خاص و ویژه نسبت به نقش زن در خانواده و پیشرفت کشور در نظر گرفت. از طرفی بهترین مناسبت هم تولد حضرت فاطمه (س) است.
اما وی نگاه دیگری هم به موضوع دارد: شاید این اتفاق لازم بوده تا بر موقعیت زن در جامعه تأکید شود، اما این که هفته‌ای در مقابل به نام مرد نداریم هم، مسئله‌ی دیگری است. از این زاویه شاید محدود کردن پرداخت به مسائل زنان به تنها یک هفته، کمی از اهمیت نقش زن بکاهد. ما نباید توجه به زنان را محدود به یک هفته کنیم. مسائل زنان باید همیشه مدنظر سیاست‌گذاران باشد. البته از دیدگاه خوش‌بینانه، این هفته به‌علت توجه بیشتر به مسائل زنان به این شکل نام‌گذاری شده و شاید این احساسِ نیاز نسبت به مردان وجود نداشته است. به هر حال، جامعه به مردان توجه کافی دارد.
حواسمان به افراد بی‌مادر هم باشد
در هفته‌ی زن و به‌خصوص روز مادر، کمتر کسی از افرادی یاد می‌کند که از نداشتن مادر رنج می‌برند؛ چیزی که خانم دکتر می‌گوید روی آن حرف دارد: روزهای مادر و پدر به تجلیل از والدین اختصاص دارد و در این روز که مادران در مرکز توجه خانواده قرار می‌گیرند، قطعا شرایط ناراحت‌کننده‌ای برای کسانی به‌وجود می‌آید که از نداشتن پدر و مادر یا والدینِ شایسته‌ی تقدیر رنج می‌برند و یا کسانی که مادرشان در شرایط مناسب جسمانی نیست. در این روزهای خوشی انتظار داریم همه خوشحال باشند، نه اینکه رفتارها عده‌ای را ناراحت کند.
نقش مادر با هیچ‌چیز قابل معامله نیست
تجسم مردی که مجبور به خریدن پنج هدیه‌ی مختلف در یک روز و برای زنان مختلف خانواده است، از ارزش‌های حرکت پسندیده‌ی هدیه دادن در این روزها می‌کاهد. بروجردی تأکید می‌کند: در عمل، ما تجلیل و تقدیر از زنان و مادران را به خریدن هدیه‌ای تقلیل داده‌ایم و حتی آن‌چه در این زمینه گفته می‌شود که خرید یک شاخه گل هم برای مادران کفایت می‌کند، شعارگونه است و به هر حال، هر مردی به فکر خرید هدیه‌ای می‌افتد.
وی می‌افزاید: این کار غیر از ترویج مصرف‌گرایی هیچ فایده‌ی دیگری ندارد و در واقع اهمیت مادر و نقش آن در تربیت فرزندان با هیچ چیز دیگری در دنیا قابل معامله، و با هیچ واژه‌ای قابل توصیف نیست.
رسانه‌ها مقصرند
مشاور رسانه‌ای وزیر علوم، رسانه‌ها را مقصر می‌داند: همان‌طور که در روز معلم اعتقاد دارم رسانه‌ها باید از ترویج خرید هدیه برای مادران خودداری کنند، بهترین هدیه برای مادران را هم احترام گذاشتن به آن‌ها و دانستن قدر زحماتشان می‌دانم. همان‌طوری که رسانه‌ها سنت هدیه خریدن را به‌وجود آورده‌اند، خودشان هم باید به اصلاح آن بپردازند.
وی تأکید می‌کند: من رسانه‌ها را مقصر می‌دانم، چون آن‌ها باید فضای شادی را الهام‌گرفته از تولد حضرت فاطمه (س) به‌وجود بیاورند، نه اینکه از ارزش کل ماجرا با مادی کردن آن همراه تجملات و ظواهر بکاهند. هرچند، نفس این حرکت زیباست و در اسلام هم توصیه شده که محبت خود را با هدیه دادن به افراد ابراز کنید.
و ادامه می‌دهد: زمانی که در کل ایران، مردان برای چند نفر از اعضای خانواده مثل مادر، مادربزرگ، همسر و… هدیه بخرند، در این میان برای برخی افراد سودجو فرصت‌هایی برای استفاده از این موقعیت و تحت فشار قرار دادن خانواده‌ها از نظر اقتصادی پیش می‌آید.
[ms 1]
وی اعتقاد دارد: هدیه را می‌توان در تمام طول سال به مادران داد. زبان خوش ما و کمک به مادران همان هدیه است؛ حتی کارهایی مثل گرفتنِ وقت دندان‌پزشک یا بردن مادر به جایی که دوست دارد. به نظرم، به‌جای اینکه خانواده‌ها در شرایط اقتصادیِ موجود تحت فشار قرار بگیرند، می‌توان فرهنگ غلط موجود را با غیر مادی کردن هدایا، مثل یک جمله‌ی زیبا، یک تابلو یا یک عکس خاطره‌انگیز جایگزین کرد. در غیر این صورت، افراد از کنارهم‌بودن لذت نمی‌برند، بلکه نوع رقابتی که بین هدیه‌دهندگان پیش می‌آید، جوّ بدی را ایجاد می‌کند. این یک نگاه واقع‌بینانه است و باقی حرف‌ها همه شعار هستند.
حرف‌هایم را در عمل تجربه کرده‌‌ام
بروجردی و فرقانی سه پسر دارند که به اخلاق مادر عادت کرده و به شکل مرسوم به وی هدیه نمی‌دهند. استاد روابط عمومی علامه طباطبایی توضیح می‌دهد: علت اینکه به حرف‌هایم اعتقاد دارم، تجربه‌ی عملی آن در زندگی‌ام است. من هدایای معمول را از همسر و فرزندانم نمی‌پذیرم. آن‌ها هم به‌خوبی واقفند که حتی گاهی از هدیه ناراحت می‌شوم. اما در عوض، گل و شیرینی و دور هم بودن در خانواده‌ی ما مرسوم است.
وی می‌افزاید: اگر در پسِ هر هدیه‌ای محبتی ببینیم، در این صورت هدایای غیر مادی این حس را بهتر منتقل می‌کنند. فرزندان خودم هم با احترامی که به من می‌گذارند، در تمام روزهای سال مشغول هدیه دادن به من هستند.
هفته‌ی زن در سطح ملی، نه خانواده
بروجردی معتقد است: شاید بیشتر از اینکه نیاز باشد این هفته در سطح خانواده‌ها مورد توجه باشد، باید در سطح ملی به آن پرداخته شود. زنان در بسیاری از مشاغل می‌توانند مدیران و مشاوران خوبی باشند. بنابراین، در سیاست‌گذاری کلان کشور هم باید به گونه‌ای رفتار شود که احساس «شهروند درجه دو بودن» به آن‌ها دست ندهد.
هرچند، وی اعتراف می‌کند: به‌عنوان یک عضو هیئت علمی دانشگاه، صادقانه می‌گویم که هرگز به‌عنوان یک زن چنین احساس تبعیضی را در جامعه تجربه نکرده‌ام و به نظرم در اطرافم یا حتی در سطح کشور، بین زنان و مردان از نظر حقوق و مزایا هیچ تفاوتی وجود ندارد.
البته این حرف به معنای چشم‌بستن بر تبعیض‌ها هم نیست: گاهی در گوشه‌وکنار می‌بینیم که برخی زنان از نبود قوانین حمایتی رنج می‌برند. بنابراین، اگر بخواهیم این هفته را مورد توجه قرار بدهیم، شاید بهتر باشد سیاست‌مداران و قانون‌گذاران، برخی مواد قانونی را که از آن حمایتی نمی‌شود تصویب کرده و در کل کشور اجرایی کنند.
زنان برای گرفتن حقشان چقدر اقدام کرده‌اند؟
بروجردی پاسخ می‌دهد: اصولا نگاه زنانه و مردانه به قضایا ندارم و شخصا هم احساس نکرده‌ام که برای گرفتن حق و حقوقم باید به تشکل‌ها متوسل شوم. ضمن اینکه هیچ‌گاه در هیچ تشکلی -چه زنانه و چه مردانه- عضو نبوده‌ام، اما اگر تشکل‌هایی در راستای حمایت از زنان، به‌خصوص قشر کم‌سواد و کسانی که دستشان به جایی بند نیست، وجود دارد و این سازمان‌ها واقعا به حمایت از این افراد می‌پردازند، این موضوع جای خوشحالی دارد و وجودشان را به‌خاطر فکر کردن به زنان باید به فال نیک گرفت. اما به انجمن‌های زنانه‌ی محض و نگاه فمینیستی به قضایا معتقد نیستم.
وی به این موضوع که در عمر ۵۵ ساله‌اش هیچ موقعیتی را در ایران به‌خاطر زن بودن از دست نداده، اشاره می‌کند: به‌خصوص پس از انقلاب، با کاهش استفاده‌ی ابزاری از زن، به نقش و جایگاه واقعی این قشر توجه خاصی مبذول شد که از این نظر خوشحالم. اگر پیش از انقلاب امتیازاتی برای زنان وجود داشت، در عوض استفاده‌های زیادی هم می‌شد.
با تأکید ما بر اینکه در برخی مراکز فعلی، مثل بخش‌های ورزشی، نگاه زنانه و مردانه به قضایا را شاهدیم، بروجردی تصریح کرد: آن‌چه من به آن اشاره کردم یک نگرش کلی بود، اما در بسیاری از موارد، برخورد سلیقه‌ای وجود دارد. برای مثال، ما در هیچ قانونی نداریم که ورود زنان به استادیوم ممنوع باشد یا اینکه زنان رانندگی نکنند، اما در کشوری مثل عربستان رانندگی برای زنان ممنوع است، درحالی‌که هیچ منع شرعی هم برای آن وجود ندارد. ورود زنان به ورزشگاه‌ها هم با رعایت برخی حدود شرعی، مثل ورودی‌ها و خروجی‌های جداگانه، به‌نظر نمی‌رسد که منافاتی با دین داشته باشد. به هر حال، این نوع برخوردها را سلیقه‌ای می‌دانم.
زنان، ابزار دست نشوند
از دکتر بروجردی خواستیم به یک جمع‌بندی از بحث‌های مربوط به هفته‌ی زن بپردازد. ایشان گفتند: اگر زن امروز با شرایطی که در جامعه وجود دارد، مثل حضور چشم‌گیر در دانشگاه‌ها، حضور تأثیرگذار در مراکز علمی و آموزشی-پزشکی، قدر خود را بداند و با نگه داشتن حرمت شخصی به ابزار رسانه‌های بیگانه تبدیل نشود، هم‌چنین با مدیریت زندگی خویش شعاری داشته باشد مبنی بر اینکه «خوشبخت کسی است که دیگران را هم خوشبخت کند»، هر روز روز چنین زنی است، چون هیچ مردی نمی‌تواند بدون قرار داشتن در کنار چنین زنی احساس خوشبختی داشته باشد.