نزدیک یک ساعت توی راه بودم. از گرما تنم خیس شد تا رسیدم. از پلههای مترو که بالا آمدم، تازه دیدم خبری از وسایل نقلیه مخصوص برای رساندن بازدیدکنندگان به نمایشگاه نیست. با کلی خستگی و تشنگی، آن هم در آن هوای گرم، رفتم سراغ ونها. بالاخره سوار شدم اما چنان هوا گرم بود که انگار زیر چادر میسوختم. جلو شبستان که رسیدم، چشمم به تابلو بخش عفاف و حجاب بود که برای بازدید از آنجا بروم داخل شبستان؛ اما با تعجب دیدم فلشها سمت چپ را نشانه گرفتهاند و باید به حیاط پایین بروم. دنبال فلشها رفتم. رفتم. رفتم ولی نفسم بریده بود. آن هم با چادر و ساقدست و مقنعه و غیره. واقعا با زبان روزه آن هم در آن گرما، عسلی هم که باشی میپزی.
آخرِ فلشها به زیرزمین میرسید. من هم رفتم. یک عالمه غرفه بود. بخش عفاف و حجاب امسال خیلی وسیعتر از سالهای گذشته بود و این یک حسن داشت و یک عیب؛ حسنش این بود که وسعت بخش عفاف و حجاب امسال خیلی بیشتر بود، اما عیبش این بود که این فضا از فضای نمایشگاه قرآن و شبستان اصلی جدا شده بود و مثل یک بچه بیسرپرست افتاده بود توی زیرزمین و هر که دوستش داشت، سراغش میرفت. در واقع مکان نامناسبی که برای غرفه عفاف و حجاب در نظر گرفته شده، موجب از همگسیختگی این بخش از بخشهای اصلی نمایشگاه قرآن شده است.
نمایشگاه پوسترهای گروه سایبری عفاف و حجاب هم که ۲۹۰ پوستر فاخر در زمینه حجاب، حیا، عفت و … داشت و در سالن اصلی مصلی تهران آغاز به کار کرده بود، در دومین روز ارائه آثار خود، در پی اقدام ناگهانی و تصمیم یکجانبه مسئولان نمایشگاه بدون ارائه هیچ دلیلی از نمایشگاه کنار گذاشته شد؛ آن هم در حالی که در روز اول برگزاری این نمایشگاه، مورد توجه و استقبال مسئولین دولتی و مردم قرار گرفته بود.
به گزارش سایت این غرفه، مسئولین گروه سایبری هفتهها و ماهها قبل از برگزاری نمایشگاه با مسئولان اصلی آن هماهنگی کرده و پس از دریافت مجوز برپایی غرفه، و در پی شش روز هماهنگی اقدام به برپایی این نمایشگاه کردند که در دومین روز و به دستور رئیس نمایشگاه (که در روزهای قبل نسبت به تسهیل در روند اجرایی برپایی همین نمایشگاه به اعضای گروه لطف ویژهای داشتند)، کلیه تابلوها از نمایشگاه برچیده شد. این لطف مسئولان نمایشگاه هم واقعا ستودنی بود!
برایم جالب بود بدانم حالا که بخش عفاف و حجاب از شبستان اصلی و مکان اصلی نمایشگاه جدا افتاده، چقدر در کیفیت و کمیت بازدیدکنندهاش تأثیر دارد؟ فروش دارد یا نه؟ و کلی سؤال دیگر. رفتم نمایشگاه را گشتم و نگاهی کلی به غرفهها انداختم. چیزهایی دستگیرم شد.. جدیدترین مدلهای طراحی شده پوشش اسلامی توسط ۴۰ طراح لباس در بخش عفاف و حجاب نمایشگاه قرآن جمع شده بود. فقط بیش از ۳۰ مدل طرح «چادر» به نمایش در آمده بود.
طرحهایی با نام جلابیب، ازار، ازار ستاره، عربی طرح معصوم، عربی آستیندار، عربی اصیل، عربی چیندار، طرح شنلی، رنگی میزبان، احرام، شالی مریم، قجری، خاتون، عربی شلواری، بحرینی، برای دوخت چادر استفاده شده که به همراه شناسنامه که شامل نام طرح، جنس چادر، مدل و … است، به نمایش گذاشته شده است. به عنوان مثال در طرح جلابیب که پرطرفدارترین طرح پوشش اسلامی است، چادر طوری طراحی شده که بانوان برای پوشیدن آن نیازی به مکمل حجاب مثل روسری، مقنعه و … ندارند. جلابیب برای تابستان گرم خیلی خوب است، چون هم پوشیدگی را تضمین میکند و هم میتوان کمترین لباس را زیر این چادر به تن داشت.
سراغ مسئول بخش عفاف و حجاب نوزدهمین نمایشگاه بینالمللی قرآن کریم رفتم تا بتوانم برای بعضی سؤالهایم جوابی پیدا کنم. آقای عیسی کشاورز در جواب به چارقد گفت که بیش از ۲۰ نشست تخصصی عفاف و حجاب با محوریت نهادینه کردن باورهای دینی در نوع پوشش افراد جامعه در غرفه عفاف و حجاب برگزار میشود. و گفت که بخش پوشش و حجاب اسلامی با هدف ارائه و عرضه پوششهای اسلامی مطابق با سلایق گوناگون، رعایت اصول و ضوابط اسلامی و روانشناسی اجتماعی، حمایت از طراحان، تولیدکنندگان و عرضهکنندگان پوشش اسلامی، در این دوره از نمایشگاه حضور دارد.
و همچنین بیش از ۳۵ شرکت و موسسه برتر تولیدکننده پوشاک اسلامی، محصولات مختلف فرهنگی خود را در این نمایشگاه به فروش میرسانند. ایستگاه نمایش عکس، ایستگاه نقاشی با موضوع عفاف و حجاب، برپایی ایستگاههای پرسمان در عرصه عفاف و حجاب، اختصاص بخش ویژهای به نام بیداری اسلامی، ایستگاه یک روزه با چادر، برپایی ایستگاه عکس یادگاری عفاف و حجاب، تولید و توزیع کتابچههای نقاشی با موضوع حجاب اسلامی از جمله برنامههای تدارک دیده شده در این بخش از نمایشگاه قرآن است. کشاورز این را هم گفت که ارائه اطلاعات تخصصی در قالب نشریات و مجلات مرتبط، ایجاد فضای مناسب تبادل اطلاعات بین متخصصان و بازدیدکننندگان نمایشگاه و امکان دسترسی آسان و مستقیم مخاطبان به انواع پوششهای اسلامی – ایرانی از جمله سیاستهای در نظر گرفته شده برای بخش عفاف و حجاب است.
بعد از کشاورز، سراغ مدیر روابط عمومی بخش عفاف و حجاب یعنی آقای محمدرضا رضایی کاوه و دبیر نشستهای علمی این بخش؛ مهدی محمودی نیز رفتم. از شرکت در قرعهکشی گفتند، اینکه کارشناسانی از بخش عفاف و حجاب در سطح نمایشگاه که به صورت سیار حضور دارند، به کسانی که دارای پوشش مناسب هستند، کارت شرکت در قرعهکشی اهدا میکنند و افراد بازدیدکننده و غرفهداران با تحویل کارت قرعهکشی به متصدیان اهدای جوایز مستقر در بخش عفاف و حجاب، میتوانند در این قرعهکشی شرکت کنند و هر شب به صد نفر جوایز نفیسی اهدا میشود. تا نشستهای تخصصی «مد و لباس» با هدف ارائه راهکارهای موثر برای توسعه پوشش اسلامی که امسال در راستای انجام فعالیتهای دانشبنیان در حوزه مد و لباس و پوشش اسلامی، بخش عفاف و حجاب نشستهای تخصصی را با حضور اساتید و کارشناسان برگزار میکند و کمیته علمی بخش عفاف و حجاب، قصد دارد با برگزاری این نشستها و بهرهگیری از دانش روز دنیا، و بررسی و کسب تجربیات موفق موجود در کشور، راهکارهای موثری برای توسعه پوشش اسلامی به خانوادهها ارائه کند.
از جمله این برنامهها، نشست «بررسی رابطه عفاف و پوشش در جوامع علمی آلمان» بود که روز پنجشنبه بیستم مردادماه در نوزدهمین نمایشگاه قرآن برگزار شد. که خانم «ورنیکا»، مبلغ شیعی و بانوی تازه مسلمان آلمانی نیز در این برنامه سخنرانی کرد. همچنین نشست «عفاف و حجاب» به همت مجتمع پیامبر اعظم (ص) با سخنرانی دکتر فرهمندپور، عضو هیئت علمی دانشکده الهیات دانشگاه تهران در بخش دانشگاهی نمایشگاه برگزار شد.
همچنین تعداد ۷۰ عکس از زنان تازهمسلمان کشورهای اروپایی و آمریکایی بههمراه چگونگی مشرفشدن شان به دین اسلام به نمایش گذاشته شده بود. اما علیرغم همه تنوعها و زیباییهای بخش عفاف و حجاب، عیبها و ایراداتی هم به این بخش وارد است؛ باید گفت که اینطور تلقی میشود محصولاتی فقط با هدف ارائه مدلهای مختلف پوشش و بدون در نظر گرفتن فلسفه حجاب طراحی شده است. و حتی در حالیکه هنوز سر و صدا و اعتراض به استفاده از تصویر بانوان در تبلیغات سطح شهر و رسانهها به پایان نرسیده است و با در نظر گرفتن سخن وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی که از ارائه و فروش محصولات مربوط به عفاف و حجاب در نوزدهمین نمایشگاه بینالمللی قرآن خبر داد، محصولاتی را شاهد بودیم که مغایر با اهداف نمایشگاه بود از جمله روسریهای مختلف با ترکیب رنگهای جالب اما طراحیهایی که هر چقدر فکر کردیم نتوانستیم محل استفاده از آنها را بفهمیم!
مثلاً نوعی روسری ارائه شده بود به رنگ صورتی تند که شال بسیار نازکی قسمت گردن مانکن را پوشانده بود! و یا روسری با شالی آویزان؛ که اگر فردی آن را در جامعه استفاده کند تنها اتفاقی که میافتد جلب توجه نامحرم است. از اینها که بگذریم چادرهای نمازی ارائه شده بود که کاملاً متفاوت از سبک چادرهای معمول در ایران بود (بیشتر شبیه چادرهایی بود که در مالزی استفاده میشود). این نوع چادرها اگر چه در نگاه اول جالب به نظر میرسند اما استفاده از آنها سختتر از چادرهای معمولی ایرانی است و بیشتر دست و پاگیر بوده و مانع راحتی نمازگزار میشود. ارائه گیرههای روسری، ساقهای دست، فیمساتور روسری، لباس احرامهای عجیب و … بخش دیگر این محصولات بود.
محصولات عفاف و حجاب ارائه شده در نمایشگاه بینالمللی قرآن کریم، اگر چه شاید بتواند بخشی از حجاب اسلامی را برای افراد تضمین کند اما یقیناً در طراحی محصولات ارائه شده، مسئله مهم عفاف را به دقت بررسی نکرده است. مثلاً استفاده از روسریای که تور نازکی در آن تعبیه شده، اگر چه موی افراد استفاده کننده را میپوشاند اما به شدت موجب جلب توجه دیگران شده و نسبتی با عفاف ندارد؛ این در حالی است که عدم جلب توجه و زننده بودن پوشش در فلسفه اسلامی حجاب، همیشه مورد تأکید قرار دارد.
اگر چه تنوعبخشی به حجاب میتواند نیاز به تنوع نسل جوان را برطرف کند اما نباید از نظر دور داشت که اگر میخواهیم حجاب را ترویج کنیم، نباید به قیمت قربانی کردن عفاف باشد. مانکنهای نوزدهمین نمایشگاه بین المللی قرآن کریم، تصویری از زنان ارائه کردهاند که حجاب را تنها به معنی پوشاندن مو قبول دارند، نه آنچه دستور اسلام است.
از همه مهمتر اینکه آیا مشکل حجاب و عفاف در کشور ما فقط نبود چادر مناسب است؟ حتی اگر همینطور باشد، این نوع به نمایش درآوردن حجاب نمیتواند هیچ مشکلی از مشکلات حجاب در جامعه ما را حل کند. اما مهمترین نکته این بخش، ارائه محصولاتی است که بدون در نظر گرفتن مسایل اسلامی و متناسب با شأن یک زن مسلمان عرضه شده است؛ مدلهایی که شاید برای بسیاری از بانوان قابل استفاده نیست. این در حالی است که هدف اصلی بخش عفاف و حجاب، ارائه بهترین و مناسبترین الگو برای پوشش زنان و دختران عنوان شده، و فضایی در حجم و وسعت زیاد میطلبید.
از نظر محتوایی نیز این بخش نیاز به بازنگری دارد و تأمل بیشتر به مسئله حجاب میتوانست این بخش را در دستیابی به اهداف مورد نظر نزدیک کند. محدودیت تنوع در طرحها و رنگها و آنچه مورد نیاز یک زن محجبه است باعث شده بازدیدکنندگان و مشتریان در انتخاب خود دچار سردرگمی شده و در نهایت نیز دست خالی برگردند. با اندکی تأمل در محصولاتی که از آن به عنوان پوشش حجاب اسلامی نام برده میشود میتوان نکتهی همیشه معضل را دریافت که این مدلها عموما از دیگر کشورهای اسلامی الگوبرداری شده و گویا طراحان و تولیدکنندگان داخل کشور ایده جدیدی برای عرضه نداشتهاند.
اما بعد از صحبت با مسئولان بخش عفاف و حجاب همینطور که میچرخیدم، چشمم به مقنعه کراواتی خورد. رنگهای ملیح و متنوعی داشت. چند تا هم ساقدست رنگی و سنجاق و گیره روسری متنوع دیدم و خریدم. خلاصه با همه عیب و نقصهایی که ممکن است وجود داشته باشد، اگر به نمایشگاه قرآن رفتید، حتما سری به بخش عفاف و حجاب بزنید. هوا گرم و آزاردهنده است اما میارزد تا زیرزمین عفاف و حجاب بروید.
درست است که امسال هجمههای فرهنگی نسبت به عفاف متفاوت بود و حتی تازگیها برای حذف چادر و مبارزه با آن حرفهایی زده شده است، اما بازدیدکنندگان و دستاندرکاران صمیمی و دلسوز غرفه ثابت کردند که بخش عفاف و حجاب برای همیشه برایشان در صدر قرار داد حتی اگر بهظاهر مظلوم نشانش دهند و آن پشت بیندازند.
چرا همه ی نویسنده های چارقد اینجا اعلام می کنن که تو این هوا با چادر و ساق و … هستن و گرمشونه اما تحمل می کنن. اگه به خاطر خداست که دیگه اعلان عمومی نمی خواد مگه اینکه نیاز به تایید داشته باشین!