حجت الاسلام مهدی شاهرخ اصفهانی، کارشناسی ارشد کلام و فلسفه، سی و سه سال دارند و اکنون در سطح سه حوزه مشغول به ادامه تحصیل هستند و به عنوان مسئول پاسخ به سوالات دینی و شبهات و مسائل شرعی پاسخگوی سوالات دینی چارقد هستند.
در رابطه با خلقت مرد و زن، صحبت‌های فراوانی شنیده و خوانده‌ایم اما مبحثی که در این میان، وجود دارد این است که «چرا خداوند اول حضرت آدم را خلق فرمودند و بعد برای آرامش ایشان، حضرت حوا را آفریدند، یعنی زن وظیفه‌اش آرامش دادن به مرد است و خودش به خودی خود، کاره‌ای نیست؟»
نه، اینطور نیست بلکه زن و مرد هر دو به همدیگر نیاز دارند و از همه جهت مکمل هم هستند. این نیست که یکی فقط به خاطر نیاز دیگری خلق شده باشد، بلکه از نظر فطرت و خلقت هر دو به همدیگر نیاز دارند و در این مطلب هیچگونه تقدم و تاخری نیست و هر دو مکمل همدیگر هستند. خداوند هر دو را برای آرامش یکدیگر آفریده است، نه فقط زن را برای مرد.
پس چرا اول حضرت آدم خلق شدند؟
چون خداوند متعال می‌خواست روی زمین برای خودش خلیفه بگذارد و همیشه زمین باید حجت داشته باشد و این به آن معنی نیست که مرد از زن مهمتر است. این که زن نمی‌تواند خلیفه باشد به دلیل روحیاتی است که زن دارد، چون زن دارای یک روحیه حساس و ظریفی هست و نباید تصور بشود که مرد مهمتر از زن است؛ هر کدام شخصیت وجودی خودشان را دارند ولی در بحث خلافت چون ایجاب می‌کند که یک فرد قاطعی باشه مثلا در بحث قضاوت، پس لازم است که مرد این مسئولیت را بر عهده بگیرد، زیرا وقتی یک دزد می‌آید و گریه می‌کند، زن زود احساسی شده و می‌بخشد!
اما خیلی از زن‌ها هستند که قاطع‌تر از مردها هستند.
این کلیت ندارد. ما داریم در مورد بحث حکومتی و در سطح کلان صحبت می‌کنیم نه در بحث جزئی! اینکه در قران آمده ملکه صبا حکمران بود هم یک نمونه تاریخی است، نه بحث کلی! از آن طرف که می‌بینیم که تمام حاکمان الهی از طرف خداوند همه مرد هستند و این نه بخاطر نقص زن هست، بلکه به خاطر خلقت زنه و روحیات هر کس هست و هر کسی در جامعه و آفرینش مسئولیتهایی دارد.
با صحبت شما موافقم اما در بحث‌هایی که جدیدا مطرح شده، اینطور آمده که این برداشت از زن‌ها اشتباه بوده،. مثلا در قدیم فکر می‌کردند که زنان قدرت محاسبه ریاضی را ندارند اما الان می‌بینیم که زن‌ها خیلی از مردها دقیق‌تر عمل می‌کنند و این ریشه در آزادی عملی است که به تازگی به زن‌ها (آن‌هم کم‌کم) داده شده و به نظر من، آن بحث خلافت هم در این زمینه قابل طرح و تجدید نظر باشد.
ببینید بحث زنهای قدیم و جدید نیست. در قدیم زنهای عالمه و با فهم و شعور بالا هم زیاد بوده‌اند. بحث ما در مورد طبیعت و فطرت زن هست، شاید بعضی جاها استثنا هم وجود داشته باشه اما این کلیت ندارند.
طبق صحبت شما، خلیفه اللهی که بر عهده‌ی مرد است، یعنی زن جانشین خدا بر روی زمین نیست و مسئولیتش در زندگی کمتر از مرد است، درست است؟
نه! همانطور که پیشتر گفتم، هر کدام از این‌دو، در جایگاه خودشان مسئولیت مربوط به خودشان را دارند و در مسئله‌ی اجتماع و حکومت بیشترین مسئولیت با مرد است اما این شرافتی را برای مرد نمی‌آورد چرا که برتری افراد به واسطه‌ی تقوای آن‌هاست. اگر چه انبیا و اولیای الهی چون از تقوی بیشتری برخوردارند این موجب برتری روحانی و الهی آن‌هاست. ولی در میان افراد معمولی هم باشرافت‌ترین افراد متقی‌ترین آنها هستند، چه زن و چه مرد و این ربطی به خلیفه الهی ندارد.
خلیفه‌اللهی یعنی مظهر تام الهی! یعنی آینه تمام نمای خدا بر روی زمین، یعنی زن‌ها نمی‌توانند مظهر باشند؟
ما یک مقام خلیفه الهی داریم و یک پست ظاهری برای منسب حکومتی. اما یک مقام عرفانی و روحانی داریم که افراد در اثر تقوی به این مقام نائل می‌شوند و به درجه‌ای می‌رسند که حتی می‌توانند در عالم تاثیر گذار باشند و به قول شما به مقام خلیفه اللهی برسند که این مقام برای زن و مرد قابل تصور هست. زن‌هایی که نمونه‌های آن را در قرآن کریم داریم، مانند حضرت زهرا«س» و حضرت مریم«س»، و نمونه‌های فراوانی را نیز در تاریخ داریم، به این مقام رسیده‌اند و یک مقام خلیفه اللهی ظاهری برای حکومت و هدایت مردم و قضاوت بین آنها هست که این بحث اجتماعی آن است که مخصوص مرد است. این به خاطر خصوصیات روحی است که زن و مرد به طور جداگانه دارند نه بخاطر شرافتی که مرد دارد. مثلا در مورد زن‌ها می‌گویند بهشت زیر پای مادران است پس این باعث شرافت زن هاست؟ نه، بلکه بخاطر این است که معمولا خانم‌ها در اجتماع بیشتر سختی می‌بینند و این باعث مقام برای آنها می‌شود.
س با این تفاصیل که شما فرمودید، اینکه چرا حضرت آدم اول خلق شدند، برای این بود که خداوند می‌خواستند بر روی زمین خلیفه داشته باشند، در امور اجتماعی و به اصطلاح اهمیت بحث اجتماع مطرح بوده است و بحث برتری فطری و ارزش آن به زن‌ها نبوده‌است؟
بله، کاملا صحیح است و طبق آیه شریفه ملاک برتری افراد در تقوای آن‌هاست.
با تشکر از استاد مهدی شاهرخ اصفهانی که با دقت و حوصله به سوالات ما پاسخ دادند.
امیدوارم یک روز این بینش تنها در حرف نباشد بلکه در عمل نیز به طور کامل صدق کند برابریی و توانایی و دستاوردهای زنان جامعه ما کاملا ازش قدر دانی شود حتی زمانی که از حق سخن می گویند ……………. نمی دانم آیا آن روز را خواهم دید یا نه…………..
در هر صورت هر دو جنس برای من ارزشمند هستند مطلب زیبا و خواندنی بود
با تشکر از شما دوستان محترم
با سلام..صحبت خوبی بود واستدلال ایشان هم به نظر من درست است ولی می شود اینطور هم به موضوع نگاه کرد که در واقع خداوند آدم وحوا علیهم السلام را جداگانه نیافرید…در یک روایت شنیدم که خداوند حضرت آدم را آفرید و بعد از وجود او(آدم) حوا را خلق کرد…یعنی در واقع حوا و آدم یک ترکیب بودند که خداوند آنها را جفت آفرید زیرا به گفته قرآن تمام مخلوقات جفت آفریده شده اند…و از همین جهت است که می گویند زن و مرد مکمل یکدیگرند و مرد یا زن به تنهایی قدرت کامل شدن را ندارد…و باز شاید به همین خاطر است که در طب سنتی و اسلامی مزاج غالب مردان گرم و مزاج غالب زنان سرد توصیف شده است(البته این موضوع نسبی است و زنان گرم مزاج و مردان سرد مزاج هم وجود دارند ولی اکثریت با مردان گرم مزاج و زنان سرد مزاج است)…این یعنی زن و مرد دو موجود جدا از هم نیستند بلکه هر دو از یک ترکیب اند ولی به خواست خداوند و مانند تمام مخلوقات دیگر جفت آفریده شده اند…پس این کاملا منطقی است اگر بگوییم که زن ومرد هر دو به یکدیگر نیاز دارند و هیچ کدام برتر از دیگری نیست چرا که برتری زمانی معنی دارد که جنس برتر به جنس دیگر نیاز نداشته باشد…با تشکر