نام نشریهٔ مسلمانکا بیشتر از هر چیزی توجهم را به خود جلب کردهاست، به همین دلیل اولین سوالی که از مارینا پاپووا پرسیدم، معنای مسلمانکا بود. مسلمانکا کلمهای روسی است به معنای زن مسلمان.
علت این نامگذاری هم دلیلی نداشت جز اینکه مجلهٔ مسلمانکا پروژهای است که به زنان مسلمان اختصاص یافته است و اکثر نویسندگان، خبرنگاران و همکاران نشریه خانمها هستند.
گروهی که با دغدغهٔ آشنایی بیشتر با شخصیت زن مسلمان، و تشریح مسائل حیاتیشان از دیدگاه اسلام و فقه اسلامی فعالیتش را شروع کرده است. در بین نشریات بسیاری که در روسیه منتشر میشود جای نشریهای برای زنان مسلمان، با توجه به دغدغههایشان خیلی خالی بود.
مجله مسلمانکا از سال ۲۰۰۹ تحت حمایت بنیاد مطالعات اسلامی در روسیه هر سه ماه به زبان روسی منتشر میشود. شماره هشتم این مجله در پایان سال ۲۰۱۰ میلادی با تیراز ۷۰۰۰ نسخه منتشر شد. این مجله تمام رنگی در مناطق مسلمان نشین سرتاسر روسیه به فروش میرسد و حتی به کشورهای همسایه هم وارد شده است.
با مارینا پاپووا که کارمند بنیاد مطالعات اسلامی است و همچنین به مدت یک سال مسئول سایت مسلمانکا بوده است و در حال حاضر نیز عضو شورای سردبیری این نشریه است، گفتگویی ترتیب دادهایم که با هم میخوانیم.
چرا با وجود مجلهٔ چاپی، سایتی با نام مسلمانکا دایر کردهاید؟
در نشریه چاپی «مسلمانکا» مسائل حیاتی مثل اخبار جهانی زنان مسلمان، زن در صدر اسلام، خانواده و حاملگی، مد، دیدگاه مردانه و غیره مطرح میشود؛ که هم از لحاظ سطح علمی و آکادمیک بالاتر از سایت است، و هم از نظر حجم متن بیشتر است.
و از آن طرف در سایت، همیشه موضوعات زندهتر است مثل مصاحبه با خانمهای مسلمان معروف و فعال که خارج از کشور هستند، مصاحبه با شخصیتهای برجستهٔ علوم اسلامی یا سیاسی، پرسشهای مختلف پزشکی، حقوقی، روانشناسی و شبهات دینی و پاسخهای متخصصان به مخاطبین و masterclass و . . .
شما خود بهتر میدانید که مجله چاپی یک کارکرد دارد و سایت اینترنتی کارکرد دیگر و هیچکدام جای دیگری را نمیگیرد. محتوای سایت مسلمانکا مستقل از مجله است البته به مرور زمان آرشیو شمارههای قبل هم در سایت وارد میشود.
البته باید تاکید کرد که سایت مسلمانکا، خبرگزاری نیست؛ ولی در سایت، موضوعات نسبت به مجله وسیعتر است. علاوه بر این، سایت امکان برقراری ارتباط مخاطبین یا نویسندگان جدید با خود مجله را میدهد.
[ms 0]
Masterclass یعنی چه؟
Masterclass به معنای آموزش کارهای مختلف به همراه عکس مثل صابونپزی، تاشو عنبیه، روباندوزی، طراحی روی پارچه و غیره است که یک نمونه از آن را میتوانید در این فایل ببینید:
http://musulmanka. ru/archive/1/leisure. pdf
از فعالیتهای بنیاد مطالعات اسلامی در روسیه بگویید.
بنیاد مطالعات اسلامی حدود سه سال است که رسما کار خود را در مسکو آغاز کرده است. هدف اصلی بنیاد، توسعه و جهتدهی مطالعات اسلامی در سطوح مختلف مخاطبان و در موضوعات متنوع است. غیر از تاسیس و حمایت از مجله «مسلمانکا» که تا به حال ۸ شماره از آن با تیراژ ۷۰۰۰ شماره، و در ۸۵ صفحه تمام رنگی منتشر و در سرتاسر روسیه نیز به فروش میرسد، اهم فعالیتهایی که تا به حال توسط بنیاد انجام شده عبارت است از:
۱- حمایت از برگزاری کنفرانسهای مختلف از جمله دو برگزاری دوره کنفرانس «روسیه و جهان اسلام» که در سالهای ۲۰۰۸ و ۲۰۱۰ در مسکو برگزار شد.
۲- حمایت از برگزاری دورههای آموزشی اعم از دانشگاهی و عمومی؛ به عنوان مثال دوره «اسلامشناسی» در انستیتو فلسفهٔ آکادمی علوم روسیه، و دوره آموزش عمومی اسلامی در شهرهای مسکو و «مخاچ قلعه» و دربند.
۳- اعزام جهت دوره آموزشی کوتاهمدت و بلندمدت به ایران به صورت فردی و گروهی که تا به حال بیش از شش اعزام صورت گرفته است.
۴- تالیف، ترجمه و حمایت از انتشار کتابهای اسلامی که تا به حال بیش از ۵۰ اثر از سوی این بنیاد منتشر شده است. از جمله میتوان ترجمه نهجالبلاغه و صحیفه سجادیه، و همچنین ده اثر از شهید مطهری را نام برد.
۵- حمایت از انتشار نشریه اسلامی مخصوص کودکان با نام «اسویتلی چوک» به معنای کرم شب تاب. این نشریه در تیراژ ۳۰۰۰ نسخه هر سه ماه یک بار در مسکو منتشر میشود.
۶- انتشار کتاب فلسفی عرفانی «اشراق» که با همکاری انستیتو فلسفه آکادمی علوم روسیه منتشر شده و اسلامشناسان برجسته بیش از ۱۲ کشور در این کتاب مقاله دارند که بیشترین مقالات از ایران و روسیه است که شماره اول آن در سال ۲۰۱۰ منتشر شده و شماره دوم برای انتشار در سال ۲۰۱۱ زیر چاپ است. این کتاب در ۹۰۰ صفحه به دو زبان روسی و انگلیسی منتشر میشود.
۷- همکاری با نشریات علمی و فرهنگی و ارائه مقالات در موضوعات مختلف. نشریاتی مانند «امپراطوری روح»، «کوه سحرآمیز» و «سنگ ایمان» که توسط مراکز علمی فرهنگی در روسیه منتشر میشود.
۸- حمایت از پایاننامههای اسلامی
۹- همکاری با دانشگاههای مسکو، سنت پترزبورگ، قازان (مرکز تاتارستان) و مخاچ قلعه (مرکز داغستان) و اجرای پروژههای مشترک.
۱۰- شرکت در نمایشگاههای بینالمللی در شهرهای مختلف روسیه، از جمله نمایشگاه بینالمللی کتاب روسیه، و نمایشگاه بینالمللی اکسپوحلال.
۱۱-حمایت از فعالیتهای مراکز اسلامی.
بنیاد مطالعات اسلامی روسیه بر اساس چه ضرورتهایی دست به انتشار مسلمانکا زده است؟
شما توجه داشته باشید که در جمعیت ۱۴۰ میلیونی روسیه حدود ۳۰ میلیون مسلمان زندگی میکند. یعنی بیش از یک پنجم چمعیت روسیه مسلمان هستند و تعداد مسلمانان روسیه از کل تعداد مسلمانان اروپای غربی بیشتر است. اضافه بر اینکه اکثریت مسلمانان روس مثل تاتارها ساکنان اصلی سرزمین روسیه میباشند سابقه هزار ساله دارند.
یکی از برنامههای مهم این بنیاد، پروژه «زن و خانواده در اسلام» است. نشریه مسلمانکا به عنوان بخشی از این پروژه منتشر شده است. همچنین سایت مسلمانکا با محتوایی مستقل و اضافه بر نشریه نیز تاسیس شده است. در ضمن کتابهایی مانند «نظام حقوق زن در اسلام» و «مسئله حجاب» از آثار شهید مطهری و کتاب «آیین همسرداری» اثر آیت الله امینی نیز از طرف بنیاد، در روسیه منتشر شده است.
غیر از بنیاد مطالعات اسلامی و مجلهٔ مسلمانکا، آیا موسسات و مجلات ویژهٔ دیگری هم برای دخترها و خانمها در روسیه فعالیت میکنند؟
تعداد مجلات ویژهٔ خانمها در روسیه بسیار متعدد است. مثل: «Lisa»، «Cosmopolitan»، «Vogue»، «Glamour»، «سلامتی زن»، «زن خانهدار»، «زن اسلاوی»، «کانون خانوادگی»، «Lisa Girl» (ویژهٔ دختران). مجلات الکترونیکی هم بسیار زیاد است.
مؤسسات ویژهٔ خانمهای مسلمان هم همینطور. مانند «گلوبوشکا» (کبوتر)، «سرچشمه»، «مدرسهٔ اسلامی زنان مؤمنه»، «مسلمات»، «بنیاد خیریه همبستگی» و…
[ms 1]
از مشکلات و بحرانهای زنان مسلمان در کشور روسیه صحبت کنید؟
کشور ما دموکراتیک و غربزده است. با تبلیغات منفی از سوی گروههای رسانهای و حوادث سالهای اخیر، اسلامهراسی خیلی رایج شده است. مقصر اصلی هم گروههای رسانهای از جمله شبکههای تلویزیونی رسمی، روزنامهها و غیره بودند.
تلویزیون متأثر از اقدامات وهابیون مانند خودکشی زنان با چادر در مترو یا سینما، چهره زن مسلمان را بسیار زشت معرفی میکند. در مناطقی که اکثریت جمعیت مسلمان زندگی میکنند، خانمهای مسلمان موقعیت خوبی دارند و دچار مشکلات سیاسی یا اجتماعی نمیشوند.
در مناطق روسنشین و طرفداران اسلامهراسی، وضع خانمهای محجبه سختتر است. گروههای رسانهای، زن محجبه را به عنوان تروریست پتنسیانالی معرفی کردند و این باعث مشکلات اجتماعی مانند بیاعتمادی در خیابان یا مکانهای اجتماعی، و مشکل در استخدام برای خانمهای مسلمان شد.
برخی دیگر از مشکلات زنان مسلمان عبارت است از: عدم وجود درمانگاه یا پلیکلینیک مخصوص خانمهای مسلمان، عدم وجود تعداد کافی مهدکودک برای کودکان مسلمان و کمبود مربی زن مسلمان، عدم وجود مدرسه یا حوزه یا دانشگاه اسلامی ویژهٔ دختران، مشکل تغذیه در بعضی از مناطق روستایی مانند مشکل در تهیهٔ گوشت حلال و مسایلی از این دست.
مجله ما و مؤسسات دیگر زنان تلاش میکنیم با شرکت فعال در تلویزیون، با انتشار مقالات و با رفتار درست و صحیح، از اسلام دفاع کنیم و با اقدامات فرهنگی در برابر گروههای مخالف، از برانگیخته شدن مردم توسط تبلیغات اسلامهراسی جلوگیری کنیم تا مردم بتوانند آشنایی درست و صحیح با چهرهٔ زن مسلمان پیدا کنند.
اگر موافقید کمی درمورد پوشش دختران مسلمان روسی صحبت کنیم. پوشش زنان مسلمان روسی چگونه است؟
خانمهای مسلمان کشور ما در زمینهٔ مد و پوشش خیلی پیشرفت کردند. در حال حاضر ۵ خط تولید لباس مخصوص زنان مسلمان توسط طراحان روسیه به راه افتاده است. همچنین هر سال مسابقات بینالمللی لباس اسلامی به عنوان «Islamic Clothes» و جشنوارههای مد اسلامی برگزار میشود که در آن طراحان جوان شناخته و مطرح میشوند.
چون روسیه کشور وسیع و چند ملیتی است، پوشش خانمهای مسلمان در هر منطقه متفاوت است. در منطقهٔ قفقاز یا تاتارستان، لباس سنتی، رنگهای متین و سنگین و حتی چادر یا نقاب میپوشند. در مناطق روسنشین (بخش اروپایی)، لباس خانمها مدرنتر و در پوشش از مدلهای اروپایی تمام رنگی استفاده میشود.
[ms 2]
ایران و زنان ایرانی را چقدر میشناسید؟ تاکنون به ایران سفر کردهاید؟
تحصیلات من در دانشکدهٔ شرقشناسی و روابط بینالملل، در رشتهٔ زبان و ادبیات پارسی بوده است. در آنجا استادانم ایرانی بودند. در ایران هم، زمانی دورهٔ دانشافزایی گذراندم. چند نفر از دوستان صمیمی من خانمهای ایرانی هستند.
چیزی درباره ایران هست که توجهتان را جلب کرده باشد؟
ایران و هر چه در آن هست را خیلی دوست دارم. ایران یکی از محبوبترین کشورها برای من است. شرایط ویژهای که برای خانمها قائل است: موقعیت اجتماعی بالای زنان، وضعیت ورزش و پیشرفت فعال زنان محجبه استخرهای مخصوص زنان و غیره، توجهم را خیلی جلب کرده است.
اینکه به نظر شما درباره مشکلات اشتغال زنان و دختران مذهبی با پوشش و حجاب اسلامی باید چه کرد؟
چنین مشکلاتی و از جمله مشکل اشتغال، میتواند چند راهحل داشته باشد؛ از جمله:
۱- مهاجرت به مناطقی که شرایط مناسبی داشته باشد
۲- تأسیس سازمانها و انجمن همبستگی زنان مسلمان با حمایت از مؤسسات و بنیاد اسلامی
۳- خیلی از کارها هم در خانه میتوان انجام داد مانند ترجمه، ویراستاری، مسئویت سایت و فروم و غیره.
لطفا از شیوهی برگزاری مراسمهای مذهبی میان بانوان مسلمان کشورتان نیز کمی صحبت کنید.
در کشور روسیه حدود ۳۰ میلیون نفر مسلمان زندگی میکنند. اکثریت جمعیت مسلمان روسیه اهل سنت (مذهب حنفی و تعداد اندکی شافعی) هستند. فقط حدود ۲ میلیون نفر پیروان تشیع و آذری می باشند. در شهرهای بزرگ مثل سن پتربورگ، مخاچکالا و دربند (داغستان) و مسکو همیشه خانمهای آذری بسیار فعال هستند و در مساجد شیعیان همیشه مراسم مذهبی را برگزار میکنند.
باید گفت که در شهر مسکو ایرانیان مسجد مختص بهخود دارند که در آنجا معمولا به جز خانم های ایرانی خانمهای تاجیک، افغان، پاکستانی نیز جمع میشوند. خودم هم در مسجد آذریان شرکت میکردم (معمولا مراسمها به زبان آذری برگزار میشود اما به ابتکار چند تا خواهران روس در ۲ سال اخیر جشن تولد حضرت زهرا (س) غدیر خم و تولد امام علی (ع) به زبان روسی برگزار کردیم) و در اکثریت مراسم مذبی که توسط سفارت و رایزنی فرهنگی ایران برگزار میشد با خوهران از بنیاد مطالعات اسلامی (۲ خانم روس مسلمان) شرکت میکنیم.
بهنظر شما شرکت در این مراسمات مذهبی برای بانوان چقدر ضرورت دارد؟
البته باید اشاره کنم که در تمام مراسمات مذهبی ما، روحانیها سخنرانیهای مختلف دارند که همین موضوع منبع کسب اطلاعات بسیار خوب دینی برای هر انسان میباشد. همچنین در این مجالس خانمها میتوانند همبستگی جماعت شیعیان را ببینند و در زندگیشان بهکار بگیرند. مخصوصا اینکه در این مجالس واقعا انسان به آرامش و رشد معنوی میرسد مخصوصا برای خانمهایی که تازه مسلمان شدند چنین مجالسی خیلی اثرگزارند.
ویراستار: حسن اجرایی