به یاری خدا در سال جدید قصد داریم تا با بررسی و تشریح موادی که در قانون برای حقوق خانواده ارائه شده است گامی در جهت آشنایی خانواده ها با این قوانین برداریم.
ماده ۱۰۳۴ – هر زنی را که خالی از موانع نکاح باشد می‌توان خواستگاری نمود.
در این ماده چند نکته وجود دارد:
خواستگاری فقط از جانب مرد صورت می‌گیرد و به همین دلیل در این ماده شرایط زنی که می‌توان از آن خواستگاری کرد مطرح می‌شود و از شرایط مردی که می‌توان از آن خواستگاری کند، صحبتی به میان نیامده است. مهمترین دلیل این قضیه، فرهنگ جامعه است که به دلیل داشتن نمونه‌هایی از خواستگاری زنان از مردان در اسلام (مثلا خواستگاری حضرت خدیجه«س» از پیامبر«ص») نمی‌توان برای آن دلیل دینی و فقهی آورد. در مورد صحیح بودن یا غلط بودن این موضوع نمی‌توان نظر قطعی داد. با توجه به شرایط فعلی جامعه ما، خواستگاری صریح و مستقیم زن از مرد مناسب به نظر نمی‌رسد. اما در بعضی جوامع دیگر، بسیار طبیعی و مناسب باشد، ولی زنان در ایران، به صورت غیرمستقیم علاقه و نظر مساعد خود را در مرد مورد نظرشان نشان دهند، چراکه او هم در این امر مهم، حق انتخاب دارد!
خالی بودن زن از موانع نکاح: یعنی اینکه زن یک سری خصوصیات که باعث عدم امکان ازدواج با او می‌شود، را نداشته باشد. چند مورد از موانع ازدواج که برای زنان مطرح شده‌است عبارتند از:
۱. شوهر داشتن، قطعا خواستگاری از زنی که شوهر دارد درست نیست.
۲. در عده بودن (عده مدت زمانی است که زن بعد از طلاق یا مدت شوهر اجازه ازدواج ندارد) اگر زن در عده طلاق رجعی (طلاقی که برای مرد امکان برگشت به ازدواج وجود داشته باشد) باشد خواستگاری از او جایز نیست.
۳. عدم امکان ازدواج با محارم سببی و نسبی بر اساس معیاری که مشخص شده است.
۴. عدم کفر زن.
ماده ۱۰۳۵ – وعده ازدواج ایجاد علقه زوجیت نمی کند اگرچه تمام یا قسمتی از مهریه که بین طرفین برای موقع ازدواج مقرر گردیده پرداخته شده باشد بنابراین هریک از زن و مرد مادام که عقد نکاح جاری نشده می تواند از وصلت امتناع کند و طرف دیگر نمی تواند بهیچوجه او را مجبور به ازدواج کرده و یا از جهت صرف امتناع از وصلت مطالبه خسارتی نماید.
علقه به معنای ایجاد ضرورت برای ازدواج است یعنی شخص به صرف نامزد بودن نمی‌تواند طرف مقابل را مجبور به ازدواج کند در ادامه بیان می‌شود که حتی گرفتن مهریه نیز نمی‌تواند دلیلی برای اجبار به ازدواج باشد، یعنی در دوران نامزدی اگر به هر دلیلی یکی از طرفین از ازدواج منصرف شود طرف مقابل نمی‌تواند او را به ازدواج مجبور کند، این حق برای هر دو طرف در نظر گرفته شده‌است که تا آخرین لحظه بدون احساس هیچ فشاری تصمیم خود را بگیرند و در انتهای این بیان شده‌است که طرفین نمی‌توانند به علت عدم رضایت به ازدواج یکدیگر، طلب خسارت کنند.
ماده ۱۰۳۶ – به موجب قانون مصوب ۱۳۷۰/۸/۱۴ حذف شده‌است.
ماده ۱۰۳۷ – هر یک از نامزدها می تواند در صورت بهم خوردن وصلت منظور هدایائی را که به طرف دیگر یا ابوین او برای وصلت منظور داده است مطالبه کند. اگر عین هدایا موجود نباشد مستحق قیمت هدایائی خواهد بود که عادتا نگاه داشته می شود مگر اینکه هدایا بدون تقصیر طرف دیگر تلف شده باشد.
۱. ابوین به معنای والدین است.
۲. هدایای مصرف شدنی مانند: عطر، گل، لباس و …
۳. هدایای مصرف نشدنی مانند: طلا، سیم‌کارت، تابلوی نقاشی و …
۴. عین هدایا: یعنی دقیقا خود آن چیزی که هدیه داده شده است.
۵. عودت هدیه(برگرداندن هدیه): در هدایای مصرف شدنی شخص ملزم به پرداخت قیمت آن نیست. اما در هدایای مصرف نشدنی که باید اصل آن برگردانده شود، اگر عین آن موجود نباشد، باید قیمت آن را پرداخت کند. اما اگر اثبات کند که بدون منظور، این هدیه از بین رفته باشد مثلا دزدیده شده‌باشد یا در آتش‌سوزی منزل، هدیه از بین رفته باشد لازم نیست که قیمت آن پرداخته شود.