اینجا خورشید کسی را نمی سوزاند

هوا سرد است،‌ خیلی سرد،‌ در امتداد کوچه، ‌نه تنگ اما باریک، ‌آهسته و آرام با قدم های کوتاه و سنگین را ه می رود. اما تعادل ندارد، گاهی به گوشه دیوار خانه های کلنگی و قدیمی تکیه می کند گاهی کنار جوی خالی از آب ، ‌اما مملو از زباله می نشیند

نگاهش به یک سو خیره می شود،‌ خیلی نمی گذرد پلک هایش از سنگینی، ‌روی هم می روند و دوباره … !

پاها، ‌توان راه رفتن ندارند، می رود، ‌نمی داند کجا، ‌اما باید برود!

در امتداد دغدغه ها، ‌نگاهشان تنها به یک سو خیره شده است .

خانه گذری، اما امن،‌ خانه خورشید.

خانه خورشید در کوچه پشتی سه راه مولوی است،‌ پشت محله پارچه فروش ها

یکی نگاهم می کند : ۲۰ هزار تومان داری ؟

منتظر جواب نمی ماند،‌ می گوید : برای اجاره اتاقم،‌ تا عصر نبرم صاحب خانه اتاقم را به کسی دیگر اجاره می دهد .

با خود زمزمه می کند: امشب کجا بروم ؟!

گویا در انتظار جواب سوال خود نیست،‌ اما پی در پی حرف می زند.

خاطرم نیست دقیقه چندم ورودم بود که محاصره و سوال پیچ می شوم: معلمی؟ مددکاری؟ اومدی اینجا کار کنی و … ؟

اینجا خانه خورشید است. مرکز گذری کاهش آسیب با اعتیاد زنان .

ساختمانی با مساحت ۱۵۰ متر ‌با سه اتاق کوچک ،‌آشپزخانه ،‌حمام ،‌یک سالن کوچک برای غذا خوردن و تماشای تلویزیون .
به سالن غذا خوری می روم نگاهم به میزهای چیده شده و تعدادی بشقاب های ماکارانی و لیوان های آب خیره می ماند

مدیر موسس، ‌لیلا ارشد، ‌پشت سرم به سوال و نگاهم پاسخ می دهد :

مرکز (DIC ( DROP IN CENTER ، ‌خانه خورشید جایی برای خدمات رسانی به زنان آسیب دیده و کودکان آنان از بلایایی چون اعتیاد، ‌بدسرپرستی،‌ بی سرپرستی است که روزانه بیش از ۹۰ زن و ۱۵ کودک خدمات آموزشی،‌ درمانی، ‌مهارت آموزی، مشاوره، ‌مددکاری ‌و پزشکی دریافت می کنند. بیشتر مراجعان این مرکز را قربانیان رفتارهای پر خطر و مصرف کنندگان مواد مخدر تشکیل می دهند.

خدمات در خانه خورشید به طور رایگان و با همکاری نیروهای متخصص و داوطلب ارایه می شود. طیف گسترده خدمات دربرگیرنده مراحل پیش ترک ،‌جایگزین سازی متادون با مواد مخدر و روان گردان و غیره است

عمده تلاش ها در مرکز گذری کاهش آسیب با اعتیاد زنان ،‌توقف و کاهش ابتلای زنان به بیماری های عفونی و ویروسی ناشی از مصرف مواد مخدر و گرایش به رفتارهای پر خطر مانند هپاتیت و ایدز است

اکرم مددجوی ۳۵ ساله خانه خورشید بی خانمان است؛ کنار بخاری سالن دستهای چروکیده؛ سرخ و یخ زده اش را گرم می کند: ژاکت و کفش می خواهد. با مسوول دفتر از پله های زیرزمین، داخل انبار می شوم،‌ آذوقه و خواربار ، ‌اسباب بازی تا کفش و لباس، ‌نو و کهنه آنجا هست به اکرم ژاکت و کفش می دهم اما نه نو،‌ برمی گردد داخل سالن برای تماشای تلویزیون و نهار خوردن
.
نخستین بار، تجربه اعتیادش به مواد مخدر از کشیدن سیگار،‌ حشیش و … شروع شده ‌تا ‌امروز …به لبه پرتگاه زندگی چیزی نمانده است
.
تازگی متادون مصرف می کند. گویا مصرف متادون ذهن فرد گرفتار به مواد مخدر را درگیر تفکر و احساس می کند! اکرم گرسنگی و سرما را حس می کند! و دیگر بی پناهی را می فهمد.

به گفته مدیر عامل خانه خورشید ، ‌اعتیاد به مواد مخدر و روان گردان ها قوه تعقل فرد مصرف کننده را مختل می کند،‌ از فرد آسیب دیده قدرت فکر کردن را می گیرد .

سرما ،‌ گرما ، ‌گرسنگی ،‌ بی خانمانی و دیگر مشکلات را حس نمی کند سقف بالای سرش آسمان خداست و به دنبال سرپناه نیست. اما به محض مصرف متادون نخستین سوال که برای فرد آسیب دیده پیش می آید این که: » حالا کجا بروم؟

چند روزی است که اکرم، نسبت به مصرف متادون بی علاقه نیست، به گفته او زندگی با متادون یک تجربه است، ‌شاید زمینه بهبودی فراهم شود.

سمیه ۲۵ سال دارد ،‌چند ماه است که پاکی را تجربه می کند ،‌رخسارش ‌او را از دیگر مددجویان به وضوح متمایز می کند.
می گوید تنها آروزیم ‌ این است که مادری سالم برای دختر بچه ۵ ساله ام باشم .
او چند وقتی است که در خانه خورشید مشغول به کار شده است. یافتن کار با درآمد مناسب را برای خود مانند » مرگ و زندگی حیاتی می داند » .

سمیه معتقد است پیش و پس از پاکی ‌مشکلات جدی برای ما وجود دارد،‌ در زمان اعتیاد نمی دانیم بر ما چه می گذرد،‌ جامعه ما را نمی پذیرد مردم نگاه جالبی به ما ندارند مدام تحقیر می شویم اما با این تفاوت تحقیر را حس نمی کنیم اما دوران ترک و پاکی گرچه دوران جدیدی از زندگی است مشکلات دو چندان می شوند. نه تنها جامعه ما را نمی پذیرد، ‌بلکه هنوز انگ و برچسب اعتیاد بر پیشانی ما باقی است. به ندرت پیش می آید کار فرمایی به ما کاری بدهد ،‌ کمتر کسی به ما اعتماد می کند.

سمیه می گوید: بزرگترین مشکل ما پس از ترک و پاکی » برچسب هاست «‌ بعد بی خانمانی،‌ من هنوز خارج از خانه خورشید نگاه های تحقیر آمیز مردم محله ام را حس می کنم، ‌رنجی است که نمی دانم با آن چه باید کرد؟ تحمل نگاه های سنگین و نامطمئن خیلی سخت است .

افسانه ۳۰ سال دارد، ‌زمانی که معین را به دنیا آورد اعتیاد گریبان نوزاد بی زبانش را گرفت. معین نوزاد،‌ امروز در کنار مادرش اعتیاد را حس می کند زمان میان مصرف مواد مخدر تا مصرف متادون به وقت شیر خوردنش،‌ روی نوزاد کاملا»‌ محسوس است !

افسانه به علت بدرفتاری،‌ ضرب و شتم شوهر‌، با معین از خانه فرار کرده و امروز بی خانمان است .
افسانه شوهرش را باعث اعتیاد خود می داند،‌ پیش از ازدواج، می دانست همسرآینده اش معتاد به مواد مخدر است اما به دلیل فقر،‌ نداری و مقروض بودن پدرش مجبور به ازدواج شد. افسانه یک سال پس از ازدواج با شوهرش به زور کتک و ناسزا معتاد شد. معین کوچولو که یک ساله هم نیست، ‌از بوی دود و دم مواد مخدر بی حس می شود، ‌ساعت ها به خواب عمیق فرو می رود !

مهری ۴۰ سال دارد،‌ متادون را جایگزین مصرف مواد مخدر کرده است. دو فرزند او سمانه و سبحان در یکی از مراکز نگهداری کودکان بی سرپرست بهزیستی نگهداری می شوند. آرزو دارد پس از بهبودی و پاکی، حضانت دختر ۶ ساله و پسر ۳ ساله اش را خود به عهده بگیرد

شوهر مهری بر اثر اعتیاد شدید از طریق تزریق مواد مخدر سال گذشته جان خود را از دست داد.

ترکمان مددکار خانه خورشید از نیازهای روحی و روانی زیادی که تامین نمی شوند می گوید : بیشتر مددجویان به دلیل فقر، ‌نداری،‌ مشکلات عاطفی دوران کودکی و بزرگسالی،‌ مشکلات اجتماعی، ‌فرهنگی،‌ عدم آموزش و نداشتن امکانات،‌ سستی بنیان خانواده،‌ بی توجهی و عدم احترام رنج می برند که این خود زمینه ساز انواع آسیب های اجتماعی است. مددجویان زمانی که شاهد رفتار کارکنان این مرکز می شوند، ‌سعی در الگو برداری می کنند،‌ زمانی که کسی به آنها «سلام » می کند چهره شان غرق در شادی می شود. توجه را حس می کنند

ترکمان معتقد است «‌احترام و حفظ کرامت انسانی » نقش قابل توجهی را برای مدد جویان ایفا می کند.

مرکز کاهش آسیب با اعتیاد زنان،‌ خانه خورشید تنها مرکز گذری برای زنان است،‌ یک سال پیش با هدف کاهش آسیب های فردی برای زنان در حوزه جنوب تهران تاسیس شد. روزانه از ساعت ۱۰ صبح تا ۴ عصر به مددجویان خود یاری می رساند .

به گفته لیلا ارشد موسس مرکز DIC زنان، مهترین مشکل مراجعان خانه خورشید‌ ،‌ نداشتن سرپناه » مناسب » قلمداد می شود. در این خانه تلاش می شود تا در مرحله نخست به افراد برای بازگشت به آغوش خانواده انگیزه داده شود. به گفته وی هدف اصلی خانه خورشید شناسایی نیازها و حتی الامکان رفع نیازهای مراجعان است .

خانه خورشید در حقیقت مرکزی گذری برای کاهش آسیب اجتماعی با محور قرار دادن زنان و با نگاهی به کودکانشان به شمار می آید .

سن ۳۰ درصد زنان آسیب دیده ای که به این مرکز مراجعه می کنند پایین ۲۵ سال است و نیازمند توجهات جدی هستند. یک وعده غذای گرم، دریافت پوشاک ،‌ وسایلی در حد رفع نیازهای اولیه زندگی،‌ خدمات درمانی و دارویی در کنار گوش هایی آماده شنیدن و قلب هایی لبریز از عشق و کمک به همنوع مواردی به شمار می روند که می توان در خانه خورشید سراغ کرد.

در خانه خورشید محدودیت سنی برای مراجعین وجود ندارد ولی مرکز به دلیل روبرو بودن با محدودیت های متعدد توانایی پذیرش هر روزه را ندارد.

مرکز گذری زنان به تعبیر لیلا ارشد،‌ اداره کننده خانه خورشید، ‌از پذیرایی زنان به هنگام شب که ضروری به نظر می رسد معذور است و او امیدوار است با احداث گرم خانه از سوی نهادهای مربوطه، این معضل و نیاز واقعی گروهی از مددجویان برطرف شود.
بودجه محدود مرکز که توسط سازمان بهزیستی تامین می شود تنها کفاف تامین مخارج روزمره و روشن نگه داشتن چراغ مرکز را می دهد آن هم با تاخیر ‌و بیشتر نیاز های مرکز از سوی کمک های مردمی قابل اجرا هستند .

با نگاهی به آمار روز افزون زنان مبتلا به آسیب های اجتماعی که براندازنده بنیان خانواده و صدمه جدی به اساس جامعه قلمداد می شود لزوم تامین و حمایت از چنین مراکزی بیشتر به چشم خواهد آمد .

هوا سرد است، ‌خیلی سرد. اما در سطح شهر بی خانمان هایی چون افسانه،‌ اکرم و مهری کم نیستند. زنان و دختران جوانی که بنا بر شرایطی بحرانی، ‌خانه و کاشانه شان را ترک می کنند بهتر نیست این نوع افراد به جای تجربه و استعمال مواد مخدر،‌ سر از خانه های امن و به اصطلاح گرم خانه در آورند ؟