سریالهای متنوع طنزآلودی سالها، ساعتهای داخل خانهمان را پر کرد که زنان نقش محوری در آن را ایفا کردهاند که گاه به تمسخرهای بیهدف کشیده شده است و حرمتهای آن را شکسته است. از معروفترین آنها میتوان به نامهای، ساعت خوش، زیر آسمان شهر، شبهای برره، ساختمان پزشکان ، سه پنج دو و .. اشاره کرد.
باید به نکته اساسی متذکر شد که بیشترین مخاطب و بیننده تلویزیونی، بانوان هستند، بنابراین نگاه کارگردانهای این مجموعهها را نسبت به جایگاه زنان و نوع تعامل ایشان در جامعه را سنجید. سریالی که به بیننده و بازیگر شخصیت زن احترام بگذارد، او را به امر سخیف در دیدن و بازی وا مدارد، به نقش مادرانه او احترام ورزد، اگر شوخی میکند نباید بیحرمتی کند.
ذهن بیننده آینه است. در عین حال میتواند با دیالوگها و رفتارهای اجتماعی موجب رشد دو طرف شود و حتی نگاه مردان را نیز متنبه کند. شوخی اگر موجب شادی و لبخند بیننده شود و بیننده از دیدن آن احساس سرور و شادی کند، خوب است اما تا کجا و تا چه هدفی؟ به هرکجا و به هر هدفی؟ امکان دارد آماری گرفته شود و رأیی به دست آید که فلان مقدار بیننده موافق آن سریال بودهاند و با این ترفند ذهن و دهن منتقدین را بست و پرونده را مختومه اعلام کرد اما آنچه واضح است اینست که تصاویر و نقشها و شخصیتهای بانوان در ذهن مردم نقش میبندد و به صورت خردهفرهنگ در ذهن مردم بطور دورهای نقش میبندد و این رسانه است که باید پاسخگویی نواقص آن باشد.
نکات قابل توجه:
۱- آیا میتوان از مضحکهکردن ارزشها به راحتی گذشت و نادیده گرفت و چیزی که در این سریالها رواج یافته است دروغگویی، غیبت کردن، تهمت زدن، پولپرستی، ترویج اباحهگری ( مانند ورود بیمحابای پدر و مادر و برادر نیما به خانه دکتر افشار که عفت و حیا و ارزشهای خانوادگی را زیر سوال میبرد، نگاه تحقیرآمیز پدر و مادر و برادر و همکاران و حتی منشی به دکتر افشار تا حتی در مواقعی به جایگاه اجتماعی او بهعنوان دکتر بیاحترامی میکنند) را طنز نامید؟
۲- نگاهی به سه زن دارای سه شخصیت مهم مثل خانم شیرزاد، نازنین، مادر نیما که هر کدام دارای ایرادات جدیاند که حتی زن مطلقهی او نیز تنشزا به تصویر کشیده شده است. و یا زن دکتر سهرابی یا خانم دندانپزشک، چهره مثبتی ندارند؛ خشن و بیرحم نمایش داده شدهاند.
آیا فقط اینکه بینندگان از این نوع سریال لذت میبرند کافی است؟ فکر نمیکنید در طی سالهای متمادی پخش اینگونه سریالها برای مردم جا میافتد و به سختی بتوان آن را بازسازی کرد؟
۳- شوخی با ارزشها توجیهی ندارد. شوخی با پدر و مادر یک ساختارشکنی زشت است که مدتهاست باب شده است و تهیهکنندگان در جواب میگویند این کمدی است و طنز و دیگر هیچ.
نویسنده این نوشتار مخالف سریالها و فیلمها و برنامههای طنز نیست؛ بلکه معتقد است طنز هم باید بر اصولی دقیقتر پایبند باشد؛ چون طنز نفوذش بیشتر است.
توجه:
اگر در تیتراژ سریالهای اخیر دقت کنید، به نکته جالب میرسید که فیلمنامهنویسهای آنها چند نفرِ مشترکند که این امور در دست آنهاست. بنابراین اگر میخواهید در این نوع پرداخت این نوع سریالها تغییری ببینید، اول باید به محتوای آن دقت کنید. وقتی نویسنده در سطح قرار دارد، نتیجه کار هم در سطح باقی میماند. اگر نویسنده رشد کند یا در صدد رشد باشد، شما حتما آن را در کارش مشاهده میکنید.
۴-در همهی این سریالها، ترویج زندگی ماشینی است. قدرتطلبی ممدوح است. طلاق امری عادی است. روابطها بر پایه اصولی خاص تنظیم نشده است.
نگاه جزییتر:
۵-در سریال ساختمان پزشکان چقدر انسانهای مجرد زیاد است. ناصر برادر نیما، خانم دندانپزشک، خانم شیرزاد، کتایون، دکتر ملکزاده؛ که این نکته یادآوری میکند میتوانید به راحتی با این موضوع (عدم تأهل) کنار آمد که نتیجهاش آسیبهای جدی اجتماعی است. شاید نویسندگان مجموعه به این نکته دقت نمیکنند که همهجا تهران نیست. شاید این سلسله امور در جایی مانند تهران عادی باشد!؟ اما آیا همه ایران که شامل شهرها و روستاهای فراوان است این چنین است؟ در بسیاری جاها هنوز به نظام خانوادگی و جایگاه آن احترام ویژه میگذارند
۶- در جایی کارگردان سروش صحت گفته: مخاطب او خاص و عام هستند. سوال اینجاست که خاص از نگاه ایشان چه کسانیاند؟ درواقع با اثر او به خوبی میتوان نتیجه گرفت: خاص از نظر او زندگی خواص، زندگی ماشینی و خشک شهرنشینی ( تهرانی ) است که با ترویج آن، این نوع زندگی را مطرح میکند
۷-در این سریالها اصلا بچهای نمیبینید. یا مجردند یا مطلقه و آنها که متأهلاند، معمولا فرزندی ندارند. آیا این امور تشویق به درستیهاست یا کژیها ؟
عرض تبریک نسبی:
۱-اما بیانصافی است که از نکات مثبت مجموعه ننویسیم. داستانپردازی و شخصیتپردازی خوب داستان و انتخاب بازیگران و محیط ( لوکیشن) ساختمان پزشکان از نکات قابل قبول است. بعضی دیالوگها واقعا زیباست. مانند تکیه کلامها: واقعااا؟
۲- در سریال، رفتارهای مسلمی که در جامعه وجود دارد که مور غفلت قرار گرفته است تأکید میشود مثل امانتداری و درستکرداری نیما
۳- توجه به سرگرمی امر مهمی است که رسانهها مخصوصا تلویزیون نقش مهمی را ایفا میکند. در جاهایی از سریال رشد دیده میشود و نسبت به سریالهای قبلی اشتباهات کمتری وجود دارد. مجموعه ساختمان پزشکان در یک نمودار سینوسی نسبت به سریالهای گذشته جایگاه بالاتری را اختیار کرده است که قدردانی آن در جای خود باقی است.
۴. پوشش زنان در این سریال از جمله کلاههای رنگیی که زیر شالهای رنگی استفاده میشود، بیش از پیش به موضوع عفاف و پوشش با متد و طراحی روز اسلامی دامن زده است. کلاههایی که زنان و دختران زیادی را برای خرید و استفادهی زیر شال به رغبت آورده است.