گاهی «دامن» بپوشیم!

[ms 0]

اگر همین الان خبرتان کنند که امشب برای مهمانی به جایی دعوت شده‌اید چه می‌پوشید؟ چقدر طول می‌کشد تا لباس مورد نظرتان را انتخاب کنید؟ آیا لباس مهمانی‌تان خیلی با لباس دانشجویی توفیر می‌کند؟

درست است که گفته‌اند: نه همین لباس زیباست نشان آدمیت؛ اما همین لباس زیبا می‌تواند نشانه‌ی خیلی چیزها باشد. از سطح اجتماعی و اقتصادی و اعتقادی گرفته تا سن و سلیقه و جنسیت. حالا جنسیت را زیاد مطمئن نیستم. قدیم‌تر که اینطور بود. بعضی لباس‌ها دخترانه بود و بعضی پسرانه.

سیسمونی نوزاد که می‌خواستند بخرند لباس‌های صورتی و گل منگلی مال نورسیده‌ی دختر بود و لباس‌های آبی مال پسر. حالا چه کسی گفته که حتما دختر باید صورتی بپوشد و پسر آبی بماند؛ مهم این است که لباس دختر و پسر مرز داشت. اگر لباس برادر بزرگم برایش کوچک می‌شد، منِ دختر نمی‌توانستم بپوشمش؛ لباس من هم به برادر کوچکم ارث نمی‌رسید! ( مگر لباس‌هایی که تشخیص دخترانه یا پسرانه‌بودنشان خیلی سخت بود )

امروزه روز را ببین. می‌روی شلوار جین بخری. حتی اگر روی دخترانه یا پسرانه بودن لباس حساس باشی و بپرسی، اگر دختر باشی فروشنده مطمئنت می‌کند که این شلوار دخترانه است! اگر هم پسر باشی همین وضع است. خیلی خوش‌انصاف باشد و بگوید این شلوارها دختر و پسر ندارد.

گیرم فروشنده هم تمیز قائل شود بین این لباس‌ها، دیگر چه کسی موقع خرید پیراهن جلوباز دقت می‌کند که اگر سمت چپ لباس روی سمت راست آمد پسرانه است و برعکسش دخترانه؟ دیگر کدام رنگ است که تنها به نام دختران باشد؟ کدام مدل؟ بله یک چیزی به نام «دامن» وجود دارد که سالی یک‌بار ببینی یا بپوشی هنر کرده‌ای!

نمی‌شود یک راست دست گذاشت روی سلیقه‌ها. درست است که بدسلیقگی در پوشش این روزها فراگیر شده و همه‌ی سلیقه و انتخاب ما در مشت ویترین مغازه‌ها و بازار پوشاک افتاده؛ اما پسرانه پوشیدن دختران و دخترانه پوشیدن پسران یا به عبارتی جابجایی هویت جنسیتی، ریشه در عوامل اجتماعی و فرهنگی هم دارد.

از وقتی پای زنان و دختران به فعالیت‌های اجتماعی بیشتر باز شد، بعد از انقلاب صنعتی و کارگر و کارمندشدن خانم‌ها، این نیاز فزونی یافت. اینکه زنان لباس‌هایی بپوشند که به اصطلاح دست و پا گیرشان نباشد.

از ویژگی‌های عمده‌ی لباس‌های امروزی برای زنان می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

۱- کوتاهی: دیگر آن دامن‌های بلند و پوشیده را فقط در بعضی مناطق روستایی و عشایر می‌توان به‌عنوان لباس رایج زنان دید.

۲- سبکی: لایه‌های لباس، امروزه کمتر شده‌اند. دامن‌های پرچین روزگار قدیم مستلزم چندین لایه پوشیدن بود که همین امر، وزن لباس را بیشتر می‌کرد و قدرت تحرک را کمتر. در مقابل شلوار باعث می‌شود که فرد انعطاف حرکتی بیشتری داشته باشد و به کار و فعالیت مشغول شود.

۳- بلند و سنگین بودن پوشش زنان در گذشته به حفظ حجاب و عفاف کمک بیشتری می کرد؛ زیرا این مدل لباس زن را به این سمت سوق می‌داد که رفتاری آرام‌تر و با متانت بیشتری داشته باشد! مثلا فکرش را بکنید که دوچرخه‌سواری با دامن‌های چند لایه چقدر زجر آور است!

[ms 2]

علاوه  بر این در گذشته تمایز بسیار زیادی در رنگ و طرح لباس‌های زنانه و مردانه وجود داشت که کاملا این دو حیطه را از هم جدا می‌کرد. به تبع تفاوت در ظاهر پوشش، نقش‌های جنسیتی زن و مرد هم توفیر می‌کرد. زنان بیشتر به امور خانه و خانه‌داری مشغول بودند و مردان به کسب مال حلال. نقش زن بیشتر در چاردیواری خانه تعریف شده بود و مردان خارج از خانه.

در دوره‌ای از زمان، شرایط اجتماعی و فرهنگی به زنان و دختران کمک کرد که این مرزها را بشکنند. دیگر دختران همپای مردان در پیشرفت جامعه نقش دارند. مثل مردان به دانشگاه می‌روند و چرخ های صنعت را می‌چرخانند. مسلما با شال بلند و دامن پرچین‌شکن و آستین‌های گشاد که نمی‌شود چرخ صنعت را چرخاند! وقتی زنانی هستند که در معدن کار می‌کنند، مأمور آتشنشان و راننده ترانزیت هستند، خبرنگار و مهندس شده‌اند، دیگر نمی‌توان از آنها انتظار داشت که لباس همان نقش‌های سنتی بپوشند.

در واقع بخش عمده‌ای از پوشش و علت اصلی تغییر پوشش به نقش‌ها و مسئولیت‌ها بر می‌گردد. رابطه‌ای دو سویه. دیروز نقش سنتی زنان آنان را به لباس‌های بلند و محجوب‌تر سوق می‌داد؛ امروزه اما تعریف مسئولیت‌هایی جدید، لباس‌هایی جدید را هم می‌طلبد.

لباس‌هایی که با پوشش مردان تفاوت چندانی نمی‌کند؛ چون نقش پوشنده‌ی لباس هم در جامعه با مردان توفیری ندارد.

وقتی زنان خودشان را مثل مردان همه‌فن حریف جا زدند و نخواستند هیچ‌جا به خاطر زن بودنشان از جایگاهی دور شوند، باید انتظارش را هم داشته باشند که مثل مردان از آنان توقع برود. دنیایی مردانه و زمخت به رویشان پنجره بگشاید و بانو هم تمام همتش را صرف اثبات مردانگی خود بکند.

یادمان باشد با وجود تمام این پیشرفت‌های حاصل شده، هنوز هیچ مردی نتوانسته مادر شود. هیچ مردی نتوانسته لطافت و ظرافت زنانه را به صورت طبیعی ارث ببرد و هیچ مردی هم نتوانسته منکر نیازش به یک جنس لطیف باشد.

هر لباس رفتار خاصی را همراه دارد و انتظارات مخصوصی را تعریف می‌کند. شاید بد نباشد که دختران ما عادت کنند گاهی هم در خانه «دامن» بپوشند!