جامعه – برگه ۴

هوا را از من بگیر، لاک ناخن‌هایم را نه!

[ms 0]

دست‌هایش را صاف گرفته رو‌به‌روی دختری که پشت میز نشسته و ماسک گذاشته جلوی دهن و بینی‌اش. دختر که از پرسنل آرایشگاه است، مثل بقیه‌ی همکارانش کت سفید پوشیده است با شلوار قرمز و کراوات قرمز. دست مشتری را می‌گذارد روی یک چیزی که نمی‌دانم چیست، اما معلوم است به‌خاطر راحتی مشتری این کار را می‌کند. خیلی تند ناخن‌ها را سوهان می‌کشد…

خانم‌های زیادی در صف کاشت ناخن نشسته‌اند؛ ۱۹، ۲۰ شاید هم ۲۵ نفر. منتظرند نوبت آن‌ها برسد. متخصص خدمات ناخن که نمی‌دانم تخصصش را از کجا گرفته، بعد از سوهان کشیدن ناخن‌ها دست مشتری را می‌گذارد در محلولی از آب و یک چیز دیگر تا ناخن‌ها انعطاف‌پذیر شوند و بشود به‌راحتی روی آن‌ها کار کرد.

می‌خواهم به دستانم نگاه نکنم. می‌خواهم حساس نشوم. کیفم را باز می‌کنم و کتابم را درمی‌آورم. اما یواشکی به ناخن‌های خودم نگاه می‌کنم. دست‌ها را برمی‌گردانم و انگشت‌هایم را از زاویه و جهات مختلفی برانداز می‌کنم.

دنبال صفحه‌ای می‌گردم که بعد از آخرین خواندنم همیشه در قسمت سمت راست آن، علامت می‌گذارم. صفحه‌ی ۸۵ را باز می‌کنم که بخوانم، دوباره ناخن‌ها و انگشت‌هایم می‌آید جلوی چشمم. با خودم فکر می‌کنم اگر من هم، چنین ناخن‌هایی برای خودم بسازم، تکلیف دختر کوچولوی خانه‌ام چه می‌شود؟ شُستن‌اش؟ عوض کردنش؟ غذا دادنش؟

چند خط از کتابم را می‌خوانم، اما حواسم جمع نیست. متخصص ناخن دارد با وسواس زیادی کارش را انجام می‌دهد. ابزار زیادی دارد. همین‌طور مدام با ابزارهای مختلف روی ناخن مشتری کلنجار می‌رود. دست آخر روی لایه ناخنی که کاشته است، لاک می‌زند. یکی از ناخن‌ها را پاک می‌کند و از اول لاک می‌زند. حالا نوبت طرح روی لاک‌هاست؛ گل‌های ریز و نقطه‌ای سفید و صورتی روی لاک سورمه‌ای مات.

تلفن همراه خانمی که تازه ناخنش را لاک زده، زنگ می‌زند. با مهارت خاصی جواب تلفنش را می‌دهد و در این مدت کاملا حواسش جمع است که ناخن‌هایش به جایی برخورد نکند. می‌خواهد زود برود. خیلی عجله دارد. می‌گوید ۷-۸ ساعتی می‌شود که در آرایشگاه نشسته است. متخصص ناخن به او می‌گوید باید دو هفته‌ی دیگر برای ترمیم کاشت ناخن و لاک‌ها و طراحی‌هایش او را ببیند.

***

ایران در خاورمیانه رتبه‌ی دوم مصرف لوازم آرایش را دارد و در رتبه‌بندی جهانی، رتبه‌ی هفتم را داراست. این خبر را خیلی وقت است شنیده‌ایم. ظاهرا اهمیت چندانی هم نداشته است، به این دلیل که فقط عنوان خبر و یک تحلیل و آسیب‌شناسی جزئی از ماجرا، چاشنی مطالب بعضی از خبرگزاری‌ها شده بود و همین!

اینکه میزان مصرف لوازم آرایش در کشور ما فلان آمار را دارد، یک طرف قضیه است و اینکه خانم‌های ایرانی چقدر از وقت و زمان و سرمایه‌ی اقتصادیشان را در آرایشگاه‌ها هدر می‌دهند، مسئله‌ی دیگری است. عادت کرده‌ایم برای خبرهایی از این دست، سری تکان بدهیم که یعنی خیلی متأسفیم. غافل از اینکه شاید خود ما هم جایی وسط این آمار و ارقام و ماجراها هستیم.

اینکه ما برای ده عدد ناخن، این همه وقت و زمان و انرژی و پول هزینه کنیم و بگوییم صرفا برای دل خودمان این کار را می‌کنیم، بیشتر شبیه یک نیاز روانی است. تعارف نداشته باشیم. کاری هم به تحلیل‌ها و آسیب‌شناسی‌های روان‌شناسانه و جامعه‌شناسانه نداریم. خودمانیم و خودمان! واقعیت را ببینیم و همان را بگوییم.

من می‌خواهم با طرحی این‌چنینی روی ناخن‌هایم، آن را بیشتر و زیباتر از آن چه هست نشان بدهم. می‌خواهم وقتی از مهمان‌هایم پذیرایی می‌کنم، دست‌ها و ناخن‌هایم، اولین و مهم‌ترین و زیباترین چیزی باشد که به‌چشم می‌آید. می‌خواهم اگر کسی خودم را ندید، ناخن‌هایم را ببیند و غافلم از اینکه همین ناخن‌های خوش‌رنگ‌ولعاب مانع می‌شود تا دیگران «من» را ببینند و «بودنم» را و «توانایی‌هایم» را. خودِ خودم را.

نه اینکه نشود. می‌شود کسی در چنین شرایطی خودِ واقعی‌اش را هم نشان بدهد، اما کارش سخت‌تر است، چون الان دارد خودِ جنسی‌اش را به‌نمایش می‌گذارد و جنبه‌ی جنسیتِ خالیِ خودش را پُررنگ‌تر کرده است.
«بنده‌ی آنی که در بند آنی»

کاری به بحث شرعی و اقتصادی ماجرا ندارم. می‌خواهم بگویم: آیا من، از همه‌ی زن بودنم همین ناخن‌ها را برای نشان دادن دارم؟ آیا من با این کارم جز اینکه جنسیت خود را به رخ بکشم، کار دیگری انجام می‌دهم؟ آیا زیبایی‌های من را فقط این ناخن‌‌های کاشتنیِ طراحی‌شده می‌تواند نشان بدهد؟ کار من با این سؤال‌های بی‌جواب است.

People in The World Are Eager For Pure Religious Culture

[ms 0]

In the following interview we have discussed about the cultural atmosphere dominant in their country:
Golnaz Jamal lives in Moscow. She has worked in media for 20 years and cooperated with different periodicals. At present, she is the owner of Mosalmanka (Muslim woman) periodical started in 2008 which holds issues about women, Islam and cultural issues.

Besides, Golnaz is an art teacher. She has studied Early Childhood Education and has a 13-year-old daughter.

Anti-Islamic and Anti-Hijab Activities in Russia
There are lots of anti-Islamic and anti-hijab activities in the Russia. In Moscow, Feminism plays an active role in deceiving public thoughts and developing homosexual tendencies.
Thus, we tried not to subject our journal on Muslims only. Even, most who are interested in our articles are non-Muslims, and by reading them their wrong thought about Islam is changed. As a proof, we receive constantly lots of letters from those who are not Muslim declaring how their mind is changed about Islam.
Even, it seams that the articles are more interesting for non Muslim readers due to their wrong knowledge and belief of Islam than Muslims, having already Islamic knowledge. Thus, responses are positive.
Nearly 50 percent of Muslims in Russia might be of middle class. Yet, most of practicing ones are of poor economic class. However there are Muslims among rich but they do not wear hijab or practice Islamic teachings.

Women Problems are not Just Restricted to Hijab in Russia
Banning on the wearing of Hijab for those women who work in the public centres is a huge problem. However our problems are not just restricted to this issue. Moreover, we do not have even Islamic kindergartens or schools that help us raising our children with Islamic education. There are rarely private institutions for learning Turkish and Arabic. It might be found only one of such in Moscow.
Yet, there is a city in one of the Republics (become independent from former Soviet Union) in which there are not such restrictions. Our last article is on introducing this city. There, people do not confront any ban on wearing headscarves neither in educational centres not at work. They say their Gathering or Friday prayers easily and practice Islamic rituals in public society.
Zorfa KHooziva has studied law and journalism. She works in Neisan periodical in Tajikistan. The periodical holds issues on Islam and women. She says that “Neisan” means spring cloud and because we started it in spring we called it “Neisan”.

Cultural and Social Conditions in Tajikistan.
Tajikistan is an Islamic country that has a population of 7200000. 98% of its people are Sunnite. 35% are young and 70% have access to periodicals. Being secular, our Government has a good relationship with west. Wearing hijab in public is prohibited and according to the act that recently has been approved the entrance of those who are under 18 is illegal. Religious activities are controlled and religious and private schools are not allowed have activities. However, there are religious hawzah and Islamic universities but this is not enough.
Concerning the banning of hijab law, I myself was elected in the parliament election but since I wear headscarf I could not enter. I made a complaint against the Supreme Court but they disagreed with being a deputy as I am headscarfed. We try our best in such a society to develop religious life.
I have founded a non governmental organisation called the Neshat dealing with religious and cultural activities. Moreover, it has been a while since I intend to found four other organizations which is partly hols issues on women.
We send missionaries to villages to change their wrong beliefs. Concerning Palestine, For instance, because of west negative propaganda and our government in media, most people think that Palestinian government has occupied the Jewish land. Regarding this, it has been four years that we have started to enliven Quds Day by holding conferences and distributing brochures and leaflets. Also, it has been 2 years that we could organise rallies on Quds Day in different cities.
We organize conferences on different issues. For instance, in the anniversary of the prophet Mohammad (s.a.a.w.) or of Fatimah az- Zahra (peace be upon her) we try to introduce their life to the people and introduce great Ladies of honor such as Zeinab and Fatimah az-Zahra (peace be upon them) as a symbol to the young women.
We develop such beliefs in our website and magazine. For instance, one of the wrong beliefs is that Prophet Mohammad had two daughters: Fatimah and Zahra.
We have two newspapers in our country called Nejat and Islam Message and two magazins meant Promissing Boat and meant “the mission”. We had another magazine called Eqbal (Fortune) that was closed due to the financial problems. However, what we do is not enough comparing 2100 organizations that have western tendencies that do anti Islamic cultural activities.

[ms 1]

People of Tajikistan are Eager for Religious Culture
We have more or less problems with the government in achieving our Islamic cultural goals. However, since I am a lawyer and a member of Islamic movement party in Tajikistan, I try to undo the created atmospheres and yet due to the influence I have, I support the other newly established organization.
Most people, especially those in villages, want us to send them missioners. There, people are eager for religious teachings.

Financial Support of Neisan
we have a charity organizations and sometimes we use budgets provided by government for our cultural activities. There has been always a financial problem, but we use partly the charity budget to help poor. For instance, in the Gaza war we sent some aids to the people.
I have three sons: Ahmad, Akmal, Abdollah and one daughter: Zeinab.
First I named my daughter Rahfaza. When she was eight, I sent her to Quran classes for memorizing. At that time she read Motahari’s book on Imam Hussein and Ashoora and then she called herself Zeinab.

Read this exclusive interview in Persian
Translated by Somayeh Mollatabar

مردمِ دنیا تشنه‌ی معارف ناب دینی هستند

[ms 0]

گلنار در شهر مسکو زندگی می‌کند. ۲۰ سال است فعالیت‌های رسانه‌ای دارد و با نشریه‌های مختلف همکاری کرده. هم‌اکنون نیز صاحب نشریه‌ی «مسلمانکا» به معنی «زن مسلمان» است که از سال ۲۰۰۸ شروع به کار کرده و به موضوعات زنان، اسلام و موضوعات فرهنگی می‌پردازد.

گلنار در کنار کار مطبوعاتی‌اش، مربی هنری هم هست. کارهای دستی شبیه قالی‌بافی نیز انجام می‌دهد. در رشته‌ی تعلیم و تربیت کودکان تحصیل کرده و یک دختر ۱۳ ساله دارد. با «گلنار جمال» و «ظـُرفا خوژیوا» از فضای فرهنگی کشورشان حرف زده‌ایم. گفتگو را با هم می‌خوانیم.

حرکات ضد اسلام و ضد حجاب در روسیه

حرکت‌های ضد اسلام و حجاب در روسیه بسیار زیادند. در شهر مسکو، فمینیسم برای فریب اذهان عمومی تلاش‌های زیادی می‌کند و هم‌جنس‌گرایی ترویج می‌شود. به همین دلیل، تمام تلاش ما در نشریه این بوده که نباید فقط به مسلمان‌ها محدود باشیم. اتفاقا تعداد زیادی از مخاطبان و علاقه‌مندان به مطالب ما غیرمسلمان هستند که با خواندن مطالب ما دیدگاهشان راجع به اسلام اصلاح می‌شود.

دائما نامه‌هایی از غیرمسلمانان دریافت می‌کنیم که اظهار می‌کنند با خواندن این نشریه نظرشان نسبت به اسلام عوض شده است. حتی به‌نظر می‌رسد که این دست مطالب برای غیرمسلمان‌ها جالب‌تر بوده، چون اطلاعات اسلامی بیشتر مسلمانان بالاست، ولی غیرمسلمانان هستند که اطلاعات نادرست و باورهای غلط دارند. بنابراین، بازخوردها مثبت است.

شاید حدود ۵۰ درصد مسلمانان روسیه از طبقه‌ی متوسط اجتماعی باشند، ولی بیشتر مسلمانان مقید، از طبقه‌ی ضعیف اقتصادی هستند. البته در طبقه‌های بالای اجتماعی هم مسلمان هست، ولی زیاد مقید به حجاب یا احکام شریعت نیستند.

مشکلات زنان در روسیه، فقط به ممنوعیت حجاب ختم نمی‌شود

ممنوعیت حجاب برای زنان شاغل در مراکز دولتی، مشکل بزرگی است؛ هرچند مشکلات ما به‌عنوان شهروندان مسلمان فقط به ممنوعیت حجاب ختم نمی‌شود. ما حتی مدارس یا مهدکودک‌های اسلامی هم نداریم که بچه‌هایمان را با تربیت اسلامی رشد دهیم. به‌ندرت مؤسسه‌های خصوصی برای یادگیری زبان عربی یا ترکی وجود دارند که آن هم شاید در مسکو فقط یک مورد باشد.

البته شهری هست در تاتارستان (یکی از جماهیر استقلال‌یافته از شوروی سابق) که در آن‌جا چنین محدودیت‌هایی وجود ندارد. آخرین مطلب من در نشریه‌مان به معرفی این منطقه و بحث درباره‌ی آن اختصاص داشت. آن‌جا مسلمانان محدودیتی برای رعایت حجاب در مراکز آموزشی یا کاری ندارند. خیلی راحت نماز جماعت برپا می‌کنند، نمازجمعه دارند و بسیاری از آداب شریعت را در جامعه انجام می‌دهند.

ظرفا خوژیوا نیز در دو رشته‌ی خبرنگاری و حقوق درس خوانده و در نشریه‌ی «نیسان» در تاجیکستان که به موضوعات اسلام و زنان می‌پردازد، فعالیت دارد. خودش می‌گوید نیسان به معنای ابر بهاری است و چون ما این نشریه را در بهار راه‌اندازی کردیم، نامش را نیسان گذاشتیم.

اوضاع فرهنگی و اجتماعی تاجیکستان از زبان ظرفا

تاجیکستان کشور مسلمانی است که ۷ میلیون و ۲۰۰ هزار نفر جمعیت دارد. ۹۸ درصد مردم، مسلمان سنی‌مذهب هستند. ۳۵ درصد مردم را جوانان تشکیل می‌دهند و ۷۰ درصد به مطبوعات دسترسی دارند.

دولت ما با دولت‌های غربی روابط حسنه دارد و حاکمیتی سکولار است. پوشش حجاب در مراکز دولتی ممنوع است و طبق قانونی که اخیرا تصویب شد، ورود افراد زیر ۱۸ سال به مساجد، غیرقانونی است. فعالیت‌های دینی کنترل می‌شوند و حتی به مدارس خصوصی دینی هم اجازه‌ی کار داده نمی‌شود. البته حوزه‌های علمیه‌ی دولتی و چند دانشگاه اسلامی هم داریم، ولی کافی نیست.

در رابطه با قانون ممنوعیت حجاب، من خودم در انتخابات پارلمان رأی آوردم، ولی به‌علتِ داشتن حجاب نتوانستم به مجلس بروم. به دادگاه عالی شکایت کردم، ولی باز هم با حضورم مخالفت شد. ما با تمام وجود تلاش می‌کنیم که در چنین جامعه‌ای قدمی برای ترویج زندگی دینی برداریم.

یک NGO داریم به نام «نشاط» که خودم آن را راه‌اندازی کرده‌ام و به فعالیت‌های فرهنگی و دینی اختصاص دارد. مدتی است که در حال راه‌اندازی ۴ تشکیلات دیگر هم هستم که بخشی هم به فعالیت خانم‌ها اختصاص دارد.

به روستاها مبلغ می‌فرستیم. سعی می‌کنیم باورهای غلط مردم را اصلاح کنیم. مثلا درمورد فلسطین، در اثر تبلیغات رسانه‌های غربی و دولت حاکم، بسیاری از مردم تصور می‌کنند که دولت فلسطین اشغالگر است و سرزمین مردم یهود را تصرف کرده است. در این موضوع، ما ۴ سال است که روز قدس را با برگزاری همایش و پخش بروشورها و نشریه‌ها زنده می‌کنیم و ۲ سال است که توانسته‌ایم راهپیمایی روز قدس را در شهرهای مختلف برگزار و ساماندهی کنیم.

[ms 1]

در موضوعات مختلف همایش‌های زیادی برگزار می‌کنیم. مثلا در سالروز میلاد پیامبر (ص) و یا ولادت حضرت فاطمه زهرا (س)، سعی می‌کنیم مردم را با زندگی ایشان آشنا کرده و افرادی مثل حضرت زینب (س) و حضرت فاطمه (س) را به‌عنوان الگو به خانم‌های جوان معرفی کنیم. در وب‌سایتمان و مجله‌هایی که در اختیار داریم، این باورها را ترویج می‌کنیم. مثلا یکی از باورهای بسیاری از مردم ما این است که پیامبر دو دختر داشتند و فاطمه و زهرا دو نفر هستند. این مسائل حاکی از اطلاعات غلطشان است.

دو روزنامه داریم در سطح کشور به نام‌های «نجات» و «رسالت اسلامی»، به علاوه ۲ نشریه به نام‌های «سفینه‌ی امید» و «رسالت». نشریه‌ای به نام «اقبال» هم داشتیم که به‌علت مشکلات مالی تعطیل شد. اما با همه‌ی این‌ها، کاری که ما می‌کنیم، در مقابل ۲۱۰۰ تشکیلات غرب‌زده که کار ضدفرهنگی انجام می‌دهند، خیلی کم است.

مردم تاجیکستان تشنه‌ی معارف دینی هستند

با دولت هم کم‌وبیش مشکلاتی در تحقق اهدافمان داریم، ولی من از این جهت که حقوق‌دان هستم و عضو حزب نهضت اسلامی تاجیکستان، این فضاها را خنثی می‌کنم و به‌خاطر نفوذی که دارم، سایر تشکل‌های نوپا را هم تحت حمایت می‌گیرم.

عامه‌ی مردم و بسیاری در روستاها، خودشان اظهار نیاز می‌کنند و از ما می‌خواهند برایشان مبلّغ بفرستیم. آن‌جا مردم، تشنه‌ی معارف دینی هستند.

پشتیبانی مالی «نیسان»

تشکل‌های خیریه داریم و گاهی هم برای کارهای فرهنگی، بودجه‌های دولتی جذب می‌کنیم. مشکل مالی همیشه وجود داشته، ولی از درآمد خیریه، تا حدی هم به محرومان کمک می‌کنیم. مثلا در جنگ غزه برای مردم این کشور کمک‌هایی ارسال کردیم.

خانواده، نقطه‌ی مرکزی فعالیت‌ها

سه پسر دارم به نام‌های احمد، اکمل و عبدالله، و یک دختر به نام زینب. نام دخترم را «رحفظا» گذاشته بودم. ولی در ۸ سالگی، او را برای حفظ قرآن به دارالقرآن فرستادم. همان موقع کتاب شهید مطهری (ره) را درباره‌ی امام حسین (ع) و عاشورا خواند و اسم خودش را «زینب» گذاشت.

در همین رابطه: Exclusive Interview

زن باشم یا نباشم؟

[ms 0]

کلیشه‌های جنسیتی

برای سخن گفتن از کلیشه‌های جنسیتی باید دانست که این مفهوم دارای قدمت تاریخی و هم‌چنین تعاریفِ پُربحث در علوم انسانی است، اما در ابتدایی‌ترین نگاه به این عبارت و مشاهده‌ی کلمه‌ی کلیشه، با تأثیری منفی و تدافعی مواجه خواهیم شد. نتیجه‌ی این نگاه، تلاش‌های هر انسانی برای از بین بردن این کلیشه‌های جنسیتی است که به‌نظر می‌آید برای او محدودیت‌هایی در پی خواهد داشت. شاید تعریف کلیشه‌های جنسیتی در ابتدا خالی از لطف نباشد.

کلیشه‌های جنسیتی مجموعه‌ای از باورهای فرهنگی و اجتماعی مشترک هستند که قابلیت‌ها و ویژگی‌های خاصی را به افراد، یعنی زن و مرد نسبت می‌دهند و خانواده، نهادهای آموزشی، گروه‌های هم‌سالان، رسانه‌ها و دیگر نهادهای فرهنگی و اجتماعی در بازتولید این کلیشه‌ها مؤثر هستند.

اما تفاوت مفهوم جنس و جنسیت چیست؟
جنس (sex)، مجموعه‌ای از صفات بیولوژیک است و جنسیت (gender)، مجموعه‌ای از صفات اکتسابی، فرهنگی، روان‌شناختی و اجتماعی.

کلیشه‌های جنسیتی منجر می‌شود به جنسی‌سازی مشاغل، فرودستی زنان، کم‌ارزش نشان دادن کار زنان، نسبت دادن خانه‌داری و مادری و مهربانی و ملزومات مادر بودن به زنان و نسبت دادن قوی بودن، باهوش بودن و ملزومات قدرتمند بودن به مردان.

برای ارزیابی، باید کلیشه‌های جنسیتی را به دو دسته‌ی مدرن و سنتی و هم‌چنین به دو دسته‌ی درست و غلط تقسیم کنیم؛ یعنی ممکن است کلیشه‌هایی درست و یا غلط باشند و واکنش ما نسبت به تلاش برای تثبیت و یا رفع آن متفاوت گردد. حتی ممکن است کلیشه‌هایی به صرف آن که از گذشته وجود دارند، به نظر اندیشمندان نادرست آید، اما کلیشه‌هایی به همان معنا جنسیتی، به نظر اندیشمندان تنها به‌علت تقدم زمانی آنها مفید باشد.

کلیشه‌های درست و نادرست جنسیتی

هنگامی که ما زن و مرد را دو موجود مجزا در نظر می‌گیریم و سعادت فردی آنها مد نظر ما قرار دارد و جامعه را متشکل از افراد، یعنی زن و مرد می‌دانیم، طبیعتا تمام کلیشه‌های جنسیتی (که به تبع آن، انتظار ما از جایگاه زن و مرد متفاوت می‌شود) غیر قابل قبول و ناعادلانه است؛ یعنی زن باید بتواند به‌اندازه‌ی مرد در جامعه حضور داشته باشد، به‌اندازه‌ی مرد بتواند مادر و خانه‌دار نباشد و به‌اندازه‌ی مرد بتواند در مشاغل مختلف موجود، فعال باشد.

اما هنگامی که ما با مفهوم دیگری به‌عنوان «خانواده» روبه‌رو هستیم که متشکل از یک زن و مرد و شاید فرزندان و دیگر اعضا باشد، ماجرا فرق می‌کند. دیگر گاهی بعضی از کلیشه‌های جنسیتی، مانند آموزش‌های متفاوت مدارس به دختران و پسران، ناعادلانه نیست؛ چرا که قرار است هر کدام از این دختران و یا پسران نقش متفاوتی در خانواده به‌عهده گیرند و برای آن آماده باشند. در این هنگام، ما با سعادت خانواده‌ای طرف هستیم که اعم از سعادت زن و مرد است.

[ms 1]

در نتیجه، با تغییر نوع نگاه، کلیشه‌هایی نادرست می‌توانند درست باشند. البته بعضی کلیشه‌ها هم به‌طور مطلق و منطقی نادرست هستند؛ مانند باور آن که زنان در خلقت، فرودست‌تر از مردان هستند و مسائلی از این دست.

باید توجه داشت این مسئله که آن‌چه به زنان مربوط است و وظایف فرهنگی و اجتماعیِ درنظرگرفته‌شده برای زنان، یا به تعبیر دیگر، این‌که کلیشه‌های نقشی زنان، فرودست‌تر و کم‌ارزش‌تر از کلیشه‌های نقشی مردان است، خود جزو کلیشه‌های غلطی است که باید برای اصلاح آن کوشید؛ یعنی همین که خانه‌داری از اشتغال کم‌ارزش‌تر به‌نظر می‌رسد، خود کلیشه‌ای نادرست است.

کلیشه‌های جنسیتی سنتی و مدرن

کلیشه‌های جنسیتی سنتی، هر چیزی است که برای رفع آن تاکنون اقدام شده است؛ هر تفاوتی که بین زن و مرد، در نقش‌های اجتماعی و فرهنگی وجود داشته و برای از بین بردن این تفاوت و رسیدن به حقوق و جایگاه برابر زن و مرد تلاش شده است، تا زن و مرد هرکدام بتوانند به برابری با یکدیگر در عرصه‌ی اجتماعی، سیاسی، فرهنگی، اقتصادی و حقوقی برسند. روند این بخش آن نیست که ما به ارزش‌گذاری این فرآیند بپردازیم، اما می‌خواهم تنها اشاره‌ای به این مسئله داشته باشم که تمام کلیشه‌ها رفع شده است.

اما چرا برای رفع کلیشه‌های موجود مدرن، صدای فریاد عمومی بلند نیست؟ مثال می‌آورم از نحوه‌ی حضور زنان در رسانه‌ها و تبلیغات کالاها و حتی هنر. آیا حضور زن در تبلیغات کالاها صرفا به‌خاطر جلب توجه دیگران به خصوصیات جنسی زن و در کنار آن، دیده شدن کالای مورد نظر نیست؟ و هم‌چنین است حضور زنان در بعضی فیلم‌ها، مجله‌ها و به‌طور کلی رسانه‌های تصویری و متنی.

شنیده‌ایم که می‌گویند برای تبلیغ لوازم خانگی از زن استفاده می‌کنند. مگر خانه‌داری فقط برای زنان است؟ یا مثلا برای تبلیغ لوازم مربوط به تکنولوژی، مانند تبلیغ تلفن همراه، از مرد استفاده می‌کنند. مگر تکنولوژی فقط برای مردان است؟ اما کم شنیده‌ایم بگویند این‌که زن یک موضوع جنسی شده و برای زیباسازی مناظر و معابر از آن استفاده می‌شود (حتی خود زنان فکر می‌کنند که آرایش و لباس برای زیباسازی آنان استفاده می‌شود و آن‌ها باید به هر وسیله‌ای زیبا باشند)، یک کلیشه‌ی جنسی و به تبع آن جنسیتی است و باید برای رفع آن تلاش کرد و باید زنان را آگاه ساخت که در دام چنین کلیشه‌ای گرفتار نشوند.

در هر حال، نباید با کلیشه‌های جنسیتی به‌طور کلی مخالف بود. باید دانست که تفاوت جنس، تفاوت جنسیت را در پی دارد؛ در نتیجه، نقش‌هایی متفاوت برای زن و مرد، به‌خاطر تفاوت طبیعی ایشان در نظر گرفته می‌شود. هم‌چنین نباید آزادی زن از هر نوع کلیشه‌ی جنسیتی سنتی، به اسارت او در بند کلیشه‌های جنسیتی مدرن منجر شود.

وقتی تجرد انکار می‌شود

ایمیل را که باز می‌کنم، خانم دبیرِ بخش آن تو نشسته‌اند و دستورِ نوشتن درباره‌ی تجرد (در کشور) را می‌دهند. برایم جذاب نیست. عوضش سعی می‌کنم قیافه‌ی دبیر بخش را در حال قلمی‌کردن آن موضوع تصور کنم. بی‌نتیجه است و تجرد، گردنم را گرفته. چشم می‌گذارم تا نبینمش.

[ms 0]

۱- مکث می‌کند و درحالی‌که سعی می‌کند جملاتش را مرتب کند، حالی‌ام می‌کند در این حوزه، کتاب خاصی نیست و مقاله هم جز تعدادی محدود که در یک یا دو فصل‌نامه منتشر شده‌اند، چیزی دستم را نمی‌گیرد.
این‌ها صحبت‌های یکی از کارشناسان امور بانوان است که از جدی نگرفتن بحث تجرد در کشور گله می‌کند. دلیلش را که جویا می‌شوم، با خنده می‌گوید به‌خاطر مسئله‌ی ازدواج و اهمیت آن در فرهنگ و کشور ماست و اینکه چه‌بسا مطرح کردن بحث تجرد به‌عنوان معضلی روبه‌رشد، به آن حوزه آسیب برساند!

صریحش می‌شود «انکار بحث تجرد» و این یعنی ما در ترویج ازدواج و ترغیب به تشکیل خانواده موفق بوده‌ایم! از پای نمی‌نشینم؛ اینترنت را برای این‌جور مواقع ساخته‌اند دیگر. سه روز سرچ پی‌در‌پی برای گرفتن نتیجه‌ی آن خانم کارشناس، اگر نگوییم کافی است، بی‌انصافی است اگر کم تصورش کنیم.

چند گزارش مختصر آماری از وضعیت تجرد در کشور (که همه یکی بودند و تکرار می‌شدند)، چند مصاحبه‌ی نسبتا خوب و چند مقاله‌ی علمی و آماری، تمام یافته‌های نگارنده بود که به موتور جستجوی گوگل متوسل شد. کتابخانه‌ها و چند کارشناس دیگر روان‌شناسی و امور بانوان، دامن‌هایشان را از دست‌هایم بیرون نکشیدند و با ابراز همدردی با چشم‌های نالانم، از یافتن کتابی با این موضوع ناامیدم کردند. چشم‌های خسته‌ام را که باز می‌کنم، می‌بینم بقیه هم چشم گذاشته‌اند.

۲- سخن گفتن از اهمیت ازدواج و جایگاه مورد تأکید این امر در عرف و شرع ایران و اسلام و حتی دیگر ملل و فرهنگ‌ها، پُر گفتن است. اما دقت در امر ازدواج، فرد را با روی دیگر آن، یعنی تجرد مواجه می کند. دو روی سکه‌ای که هرگز با یکدیگر مواجه نشده و حتی وجود یکی مستلزم عدم دیگری است.

اما چرا برخلاف ازدواج، معضل تجرد سخنگویی ندارد؟ پاسخ این سؤال در گرو روشن شدن چرایی صحبت‌های رایج در زمینه‌ی ازدواج است؛ به این معنی که چرا از ازدواج سخن می گوییم. نقش بی‌بدیل ازدواج (البته از نوع صالح و سالمش) در تکامل و تعالی روحی افراد و ارضای نیازهای جسمانی ایشان و نیز داشتن جایگاهی رفیع در حفظ بقای جوامع انسانی، علت و چرایی سخن‌های رایج درباره‌ی ازدواج را روشن می‌کند. اما به همین دلیلِ نسبتا ساده می‌توان اهمیت پرداختن به تجرد را درک کرد.

به دیگر سخن، از آن روی که ازدواج، زمینه‌ساز صلاح و فلاح نسل‌های انسانی و تکامل جوامع است. در صورت بروز پدیده‌ی تجرد در میان نسل‌های مختلف، می‌توان آسیب‌های اجتماعی ناشی از این مسئله را مورد تأکید قرار داد. نگاهی به آمارهای مختلفِ ارائه‌شده در زمینه‌ی تجرد، مخاطب را با پدیده‌ای روبه‌رشد مواجه می‌کند که در صورت جدی نگرفتن آن، به بحرانی اجتماعی بدل خواهد شد.

آمارهای فعلی، از افزایش بیش از یک‌میلیون نفری دختران مجرد تا ده سال آینده سخن می‌گویند؛ یک‌میلیون نفری که با در نظر گرفتن نسبت ۱۰۰ دختر به ازای ۱۰۵ پسر در بدو تولد در هر دوره‌ی سنی، کمی مسئله به‌نظر می‌رسد. نکته اما نگاه‌هایی است که از این مسئله غافلند و سخنگوهایی است که وجود ندارند.

۳- «کسی زن به‌دنیا نمی‌آید!»
گوش‌سپردن به صحبت‌های نهفته در همین یک جمله‌ی «مونیک ویتینگ» که در قالب عنوان مقاله‌ای از وی منتشر شد، مخاطب را با اولین حرکات و جملات مشوّق تجرد مواجه کرده و گمانه‌زنی درباره‌ی نحله‌ی فکری این اندیشه را به کاری آسان بدل می‌کند.

فمینیسم که در کلیت خود چندان هم یک‌پارچه نیست و زمینه‌های فکری مختلفی را با محوریت زنان زیر چتر خود نگه داشته و پرورش داده است، در یکی از شاخه‌های فکری خویش که در اصطلاح فمینیسم، «رادیکال» خوانده می‌شود، به‌عنوان اولین منادی جدایی زنان از مردان ظاهر شده است.

این گروه:
وجود تفاوت‌های جنسیتی را عامل اجتماعی می‌دانند، نه یک پدیده‌ی طبیعی. (۱)
بسیاری از رادیکال‌ها نه‌تنها به برتری صفات زنانه معتقدند، بلکه آرمان آنها آرمانی کاملا زنانه است. بر اساس این، دوجنسیتی بودن جامعه رد می‌شود و با تأکید بر برتری همه‌جانبه‌ی زنان نسبت به مردان، زنان را به دوری از مردان و زندگی جداگانه از آنان تشویق می‌کند. از بارزترین چهره‌های معتقد به این نظریه، «کریستین دلفی» و «مونیک ویتینگ» از فمینیست‌های فرانسوی هستند. (۲)

نگاه خاص این شاخه از فمینیسم و ادعای عجیب ایشان مبنی بر اجتماعی بودن تفاوت‌های جنسیتی، با زیرسؤال‌بردن علم پزشکی و مردانه دانستن این علم قوت می‌گرفت. در حقیقت، آنها تمام شرایط جامعه را نتیجه‌ی عملکرد مردان و سرکوب زنان توسط آنها می‌دانستند و به انقلابی همه‌جانبه در تمامی امور (حتی علوم) معتقد بودند.

پُرواضح است که تأکید فمینیسم رادیکال بر جدایی از مردان، با خواسته‌ی تغییر اساسی در شکل و چهارچوب خانواده و تغییر در ساختار نقش مادری، همراه و هم‌راستا بوده است؛ چه اینکه به زعم فمینیست‌ها، خانواده اولین و اصلی‌ترین نهادی است که زنان، تحت سلطه‌ی نظام پدرسالاری واقع می‌شوند. (۳) و ادعای جالب‌تر ایشان، از اجتماعی بودن نقش مادری و عدم ارتباط این نقش با مسائل بیولوژیک و طبیعی حکایت می‌کند.

خانواده‌زدایی و مردستیزیِ این شاخه از فمینیست‌ها آن‌چنان جامه‌ی افراط به خود پوشید که منتقدینی را از دل همان جنبش پرورش داد. با ظهور موج سوم فمینیسم که در ادامه‌ی امواج اول و دوم این جنبش به‌وجود آمد (۴)، انتقاد از افکار و اندیشه‌های متفکران رادیکال، در صدر بیانات و شیوه‌ی تفکر نظریه‌پردازان جدید فمینیست قرار گرفت. این افراد کسانی بودند که به‌رغم تعلق خاطر به مسائل زنان و طرفداری از آنها، با عملکردهای فمینیستی بالاخص رادیکال، کاملا مخالف بودند و بسیاری از عقاید و فعالیت‌های آنها را به نقد کشاندند. این مخالفت‌ها تنها به انتقادات درون‌حوزه‌ای محدود نمی‌شد، بلکه در نیمه‌ی دوم ۱۹۷۰ عملا یک جنبش ضدفمینیستی علیه عملکرد و نظرات آنها شکل گرفت. رهبران این طیف با تأکید بر طرفداری از مسئله‌ی زنانگی، نقش مادری را به‌عنوان امری مقدس معرفی می‌کردند. (۵) از دیگر سو، آنها به طبیعت متفاوت زن و مرد استناد کرده و نظریه‌ی جنسیت بر مبنای اجتماع رادیکال‌ها را مردود می‌دانستند.

فمینیست‌های جدید به مخالفت با مبانی فکری رادیکال‌ها و مردستیزی و خانواده‌زدایی آنها پرداخته و به زندگی خانوادگی با تمام شئون و ارزش‌های آن اعتقاد داشتند و بر این باور بودند که فمینیست‌ها نمایندگان شایسته‌ای برای تمام زنان نیستند. (۶) با چشم‌بستن بر غرب و معضلاتی که از جانب این اندیشه دامنگیرش شده است، می‌توان طرح سؤال «آیا پدیده‌ی تجرد در ایران ناشی از اندیشه‌های فمینیسم است؟» را جدی گرفت.

پاسخ این سؤال در گرو ملاکی است که برای قضاوت برمی‌گزینیم. به دیگر سخن، اگر ملاک بررسی تأثیرپذیری را روشنفکران و نظریه‌پردازانی از قشر خاص بدانیم، قطعا این تأثیر به‌صورت مستقیم دیده می‌شود، اما نکته‌ی اساسی، نگاه بیشتر مردم به نظریات رادیکال‌هاست. عدم اقبال و استقبال مستقیم مردم از نظریه‌های خاص فمینیست‌ها انکارناشدنی می‌نماید، اما مسئله و چالش موجود، تأثیرپذیری غیرمستقیم جامعه از این اندیشه‌ها (البته در کنار دیگر عوامل) است که به تغییر و جابه‌جایی ارزش‌ها و نقش‌های مورد انتظار از زنان منجر شد؛ نگاه‌ها و انتظاراتی که موجب دست‌چندم‌شدن اولویت‌هایی هستند که پیش از این در صدر جدول منویات زنان و دختران قرار داشتند. پدیده‌ی ازدواج و نگاه به تجرد، یکی از همان اولویت‌هاست.

۴- تجرد قطعی، تجرد اجباری، دختران مجرد، آسیب‌های ناشی از تجرد و… از معدود اصطلاحات سخنگویان عرصه‌ی تجردند که همگی دارای باری منفی برای انتقال به مخاطبند. تعریفی کلی از تجرد قطعی، حاکی از وضعیتی است که در آن دختران و پسران فکر ازدواج را از ذهن خود بیرون می‌کنند و یا به بیان دیگر، امکان ازدواج برایشان ایجاد نمی‌شود. مفهوم دیگر، تجرد اجباری یا ناخواسته است که به علل مختلف اجتماعی، فردی یا خانوادگی، امکان ازدواج برای فرد فراهم نمی‌شود، حال آنکه خود او مایل به ازدواج است.

تلخی نهفته در این اصطلاحات، زمانی افزایش می‌یابد که عده‌ای درصدد انکار این مسئله در کشور برمی‌آیند. اما فارغ از تمام جدل‌های رایج در این حوزه، پدیده‌ی تجرد به‌عنوان یکی از مسائل مهم و تأثیرگذار در درازمدت، وجود دارد و در صورت بی‌توجهی بیشتر، به بحرانی انکارناپذیر بدل خواهد شد.

[ms 1]

پُرواضح است که ریشه‌ی اهمیت تجرد را باید در اهمیت نهاد خانواده و جایگاه آن، نه‌تنها در ادیان، بلکه در حوزه‌های علمی مختلف، چون جامعه‌شناسی، حقوق، اقتصاد، روان‌شناسی، فلسفه و… جست. با اهمیت دادن به خانواده به‌عنوان یکی از نهادهای مهم جامعه، درصورت هرگونه تغییر و تحول در جامعه، بالطبع تغییراتی در این نهاد نیز ایجاد خواهد شد.

افزایش سن ازدواج دختران و بروز پدیده‌ی تجرد قطعی در بین آنان، از زمره‌ی این تحولات است که در نتیجه‌ی تغییرات کلان در سطح جامعه ایجاد شده است. پدیده‌ی افزایش سن ازدواج نه‌تنها در ایران، بلکه حتی در کشورهای توسعه‌یافته‌ی فراصنعتی مانند ایالات متحده‌ی آمریکا نیز مشاهده می‌شود. (۷)

زمان ازدواج و تشکیل خانواده، از عوامل مختلفی تأثیر می‌پذیرد. توسعه و نوسازی در دنیای جدید با تغییر سریع و قابل توجه شرایط اقتصادی و اجتماعی افراد، تغییر در زمان ازدواج و تأخیر آن به زمان‌های دورتر را موجب شده است. فروپاشی نظام‌های خانوادگی گسترده، جایگزینی اقتصاد تجاری و صنعتی به‌جای اقتصاد کشاورزی سنتی، پیچیده‌ترشدن تقسیم کار اجتماعی، گسترش تحصیلات همگانی و مشارکت بیش‌تر زنان در فعالیت‌های اقتصادی و اجتماعی خارج از خانه، عواملی هستند که در تأخیر ازدواج نقش دارند. (۸)

افزایش نرخ رشد جمعیت نیز ازجمله مؤلفه‌هایی است که به نوبه‌ی خود، به افزایش سن ازدواج و بروز پدیده‌ی تجرد قطعی دامن زده است. از طرفی، نباید از نظر دور داشت که پدیده‌ی افزایش سن ازدواج و در ادامه، بروز تجرد قطعی باعث اختلال در کارکرد طبیعی نهاد خانواده شده و به دنبال این امر، به‌طور طبیعی شاهد وجود نابسامانی‌هایی در سطح جامعه هستیم؛ نابسامانی‌هایی چون شیوع انواع فسادهای اجتماعی، بحران میل جنسی، فرار دختران و… . (۹)

نمونه‌هایی کوچک از تحقیقاتی این چنین، که در حاشیه‌ی ازدواج به مسئله‌ی تجرد پرداخته‌اند، گواه مسئله‌ای است که هرچند در حال حاضر آسیب اجتماعی تلقی نمی‌شود، اما قادر است در درازمدت زمینه‌های آسیب‌های اجتماعی فراوانی را فراهم آورد.

سؤال اساسی این نوشتار را این‌گونه می‌توان بیان کرد: چرا پدیده‌ی تجرد در ایران به‌عنوان یک مسئله‌ی مهم، از سوی کارشناسان امر بررسی نمی‌شود؟

فروپاشی اجتماعی، پیر شدن جامعه و تهدیدهای جدی برای سلامت روانی دختران مجرد مسائلی نیستند که به‌راحتی بتوان از آنها گذشت. لزوم ورود جدی مسئولان و کارشناسان برای حمایت از سلامت روانی دختران و حتی جامعه بر کسی پوشیده نیست و نکته‌ی مهم، خطرناک بودن انکار پدیده‌های تأثیرگذار اجتماعی است.

دو مؤلفه‌ی اساسی در حوزه‌ی کاهش تجرد، فرهنگ‌سازی برای تغییر نگرش به نقش‌های مورد انتظار از بانوان و نیز تأمین زیرساخت‌های لازم در راستای ازدواج‌های به‌موقع می‌باشند. ورود جدی نهادهایی چون آموزش و پرورش، آموزش عالی، حوزه و روحانیت، با محورقرارگرفتن مساجد و تریبون‌های نماز جمعه و رسانه‌های جمعی، لازمه‌ی تغییری اساسی در نگرش به امر ازدواج است. البته آموزش عالی با ایجاد زمینه‌هایی برای ورود استاندارد دختران و پسران به دانشگاه، می‌تواند زمینه‌ی مؤثری را در امر ازدواج فراهم آورد. از دیگر سو، می‌توان وزارت تازه‌تأسیس ورزش و جوانان که امور جوانان را مسئله‌ی خود می‌داند و هم‌چنین وزارت رفاه را در حوزه‌ی عملیات‌های اجرایی مبتنی بر تحقیقات، برای کاهش آسیب‌های ناشی از تجرد در جامعه مسئول دانست. این دو وزارتخانه با برنامه‌ریزی صحیح می‌توانند در کاهش پدیده‌ی تجرد و آسیب‌های ناشی از آن کوشا باشند و این امر جز در بند شناسایی عوامل افزایش تجرد و پیشگیری از آنها نیست.

چشمانی که بسته‌اند، نمی‌توانند حامیان خوبی برای آینده‌ی جامعه باشند.

حالا چشم‌هایم را باز می‌کنم! یقینا برنده منم…

—————————————————

منابع:
۱- غزاله دولتی، هاله حسینی، حوریه حسینی، بررسی مبانی فلسفی، اخلاقی، کلامی و آثار عملی فمنیسم، ص ۵۱؛
۲- همان، ص ۵۲؛
۳- همان، ص ۵۷؛
۴- برای مطالعه‌ی بیشتر درباره‌ی این موضوع رجوع شود به کتاب معرفی‌شده در بالا؛
۵- همان، ص ۶۰؛
۶- همان، ص ۶۱؛
۷- کرم حبیب‌پور گتابی، غلامرضا غفاری، ۱۳۹۰، علل افزایش سن ازدواج دختران، پژوهش زنان، دوره‌ی ۹، شماره‌ی ۱؛
۸- محمودیان، حسین، ۱۳۸۳، سن ازدواج در حال افزایش: بررسی عوامل پشتیبان، نامه‌ی علوم اجتماعی، شماره‌ی ۲۴؛
۹- کرم حبیب‌پور گتابی، غلامرضا غفاری، ۱۳۹۰، علل افزایش سن ازدواج دختران، پژوهش زنان، دوره‌ی ۹، شماره‌ی ۱؛
۱۰- ماهنامه‌ی سپیده‌ی دانایی، سال دوم، شماره‌ی ۲۴، خرداد ۱۳۸۸، گفتگو با محمدباقر کجباف؛
۱۱- فصل‌نامه‌ی مطالعات راهبردی زنان.

‫حجاب، حلقه‌ای برای وحدت جهانی

[ms 0]

رسیدن به وحدت (البته نه آن وحدتی که همه فکر می‌کنند فقط در بین مسلمانان خلاصه می‌شود) و صلح جهانی، جزو آرزوهای هر انسان آزاده‌خواهی‌ست. شاید تصور اکثرمان این باشد که این امر ناشدنی‌ست، اما حقیقت این است که در این چند سال اخیر این‌قدر اتفاقات ریز و درشت، حرکت‌ها و جنبش‌ها، تجمع‌ها و… در سراسر جهان به چشمم خورد که هیچ کدام از افراد تشکیل‌دهنده‌ی آن نه دینشان یکی بود، نه ملیتشان، نه رنگ پوست‌شان، نه زبانشان و نه… فقط به‌خاطر اینکه همه از یک نوع بشر هستند و همگی حق آزادی دارند و برای هدفی مشترک دور هم جمع شدند.

امروز هم وقتی اکانت فیس‌بوکم را باز می‌کردم، برای چندمین بار شاهد این نوع حرکت‌ها در دفاع از حقوق انسانی بودم؛ حرکت‌هایی که ندای برقراری صلح جهانی را فریاد می‌زدند و این‌بار این حرکت از سمت زنان آمریکایی صورت گرفته است؛ حرکتی در اعتراض به رفتار نژادپرستانه‌ی حاکم بر این کشور، که بارها منجر به قتل و تعرض به زنان مسلمان شده.

«یک میلیون حجاب»، نام یکی از این ده‌ها جنبشی‌ست که در راستای همان هدف صلح و امنیت جهانی شکل گرفت؛ جنبشی در حمایت از «شیما الاوادی» زن عراقی مسلمانی که دارای ۵ فرزند بود و به‌خاطرِ داشتن حجاب، در خانه‌اش کشته شد و ای کاش می‌دانست با کشته شدنش، در ظرف کمتر از چند روز، یک کمپین بزرگ در حمایت از حجاب در آمریکا شکل خواهد گرفت. این کمپین در کمترین مدت، هزاران عضو پیدا کرد و صدها نفر با ارسال عکس‌های با حجاب از خود، حمایتشان را از زنان مسلمان جهان اعلام کردند.

این حرکت‌ها، اعلام حمایت‌ها، اعتراض‌ها و… همگی نشان از عملی‌کردن هدفی دارد که فطرت همه‌ی انسان‌ها دنبال آن است؛ صلح جهانی.

نمونه‌ای از عکس‌های ارسالی به این کمپین را می‌توانید اینجا ببینید.

[ms 1]

در این عکس، دانش‌آموزانی در مدرسه‌ی شهر بزرگ دیترویت در ایالت میشیگان آمریکا، درحالی‌که هر کدام پلاکاردهایی در دست گرفته بودند، اعتراض خود را اعلام کردند. نوشته‌های روی پلاکارد و چینش ایستادنشان واقعا هوشمندانه بود؛ «من بودائی هستم»، «من مسیحی هستم»، «من به خدا اعتقاد دارم»، «من زیبا هستم»، «من شیما هستم» و در آخرین حلقه، شخص آخر، پلاکارد «ما همگی انسان هستیم» را به دست گرفته است.

[ms 16]

اینجا هم عده‌ای از دانشجویان دانشگاه واشنگتن در سنت‌لوییس، با شعار «پوشش و حجاب در برابر نفرت» این عکس دسته‌جمعی را برای کمپین ارسال کرده‌اند.

[ms 3]

دانشجویان مسلمان جزو انجمن (MSA) در دانشگاه ایالتی کارولینای شمالی هستند که با این پیام، عکس‌شان را ارسال کردند: «ما گرد هم آمده‌ایم و ایستاده‌ایم تا برقراری عدالت و برپایی یک سیستم حقوقی قوی که به‌طور یکسان با همه‌ی شهروندان رفتار کند.»

[ms 4]

وقتی با حجاب به محل کارم حاضر شدم، همه تعجب کردند. عده‌ای می‌دانستند که چرا امروز من حجاب را انتخاب کرده‌ام و عده‌ای هم از من می‌پرسیدند که علت کار من چیست. مدیر شرکت که یکی از بددهن‌ترین و تندخوترین افراد است، موقعی که برای چک کردن آمد و من را با این وضعیت دید، به من اطمینان داد که مشکلی برایم پیش نمی‌آید. این عکس‌العمل برای من باورنکردنی بود! من به‌عنوان یک زن آمریکایی، از قتل شیما ناراحت و متأسف شدم و برای همین، یک هفته در حمایت از شیما و خانواده‌ی او حجاب بر سر می‌گیرم و امید دارم که صلح پیروز خواهد شد.

[ms 5]

این هم تصویری از مادر و دختری آمریکایی‌ست که نوشته‌اند: «من با تمام خواهرانم ایستاده همراهم، بدون توجه به زبانمان، بدون توجه به دینمان و بدون توجه به آنچه در کشورم اتفاق می‌افتد.»

[ms 6]

من یک کاتولیک مکزیکی‌تبار هستم، اما واقعا از خواهرم شیما که حجاب داشته حمایت می‌کنم. من ماه رمضانِ گذشته به یکی از مساجد رفتم. آنان از من استقبال کردند و به من آموختند که چگونه همراه با پوشش دعا کنم و به من گفتند که اصلا برای ما مهم نیست که خدای شما کیست؛ می‌خواهد عیسی باشد یا کریشنا یا هر کس دیگر. مهم، ایمان شما و عمل به معنای واقعی از خدا و عشق به تمام موجودات است و امروز شیما در آسمان است و ما می‌توانیم این را به جهانیان آموزش دهیم. من از حجاب برای دعاهایم استفاده می‌کنم و همه‌ی ما به‌عنوان برادر و خواهر با یکدیگر زندگی خواهیم کرد.

[ms 7]

من یک آمریکایی سفیدپوست هستم و مذهبم پروتستان است. ۹ سال است که ازدواج کرده‌ام و مادر یک دختر و پسر هستم. اعتقاد دارم حجاب یک نماد است که ما موظف هستیم به‌عنوان یک انسان به آن احترام بگذاریم. ما با صدای بلند، اعتراض خود را در مقابل هر گونه دشمنی و عداوت و ترس و خشونت بلند می‌کنیم.
[ms 8]
من کورتنی، ۲۷ ساله از کارولینای شمالی هستم. من هیچ وقت یک فرد مذهبی نبودم، اما در طول سال گذشته، در رابطه با اسلام مطالعه داشتم و با آنها ارتباط گرفتم. در ماه دسامبر که به مراکش سفر کردم و فردی من را به نماز دعوت کرد و حجاب گرفتم، می‌دانستم دیگر از آن دست برنخواهم داشت. حجاب تا حد زیادی به انسان احساس راحتی می‌دهد و من نمی‌توانم احساسم را وقتی حجاب دارم بیان کنم. من همه‌ی زن‌ها را دعوت می‌کنم به زیبا دیدن، صرف‌نظر از پیشینه‌ی مذهبی‌شان، و باز هم حمایت خود را از شیما اعلام می‌کنم و می‌گویم همه‌ی ما شیما هستیم. در برابر این نژادپرستی و نفرتی که در برابر برخی شکل می‌گیرد، موضع می‌گیرم و می‌گویم: «همه‌ی شما خانم‌ها را دوست دارم.»

[ms 9]

من یک زن بودایی از سیاتل هستم. برای حمایت از همه‌ی مسلمانان و مخالفت با تبعیض و مهم‌تر از همه برای در حافظه‌ماندنِ نامِ «شیما الاودی»، حجاب را انتخاب کرده‌ام.

[ms 10]

یکی دیگر از زنان آمریکایی فقط عکس چهره‌ی خود را درون قاب روسری انداخته و برای حمایت از این جنبش، عکس را با این پیام ارسال کرده: «این فقط چهره‌ی من در قاب حجاب است. دوست دارم شما من را به‌عنوان یک مسلمان ببینید، چون من همیشه به شما زنان مسلمان و به حجابتان احترام می‌گذاشتم و برای حمایت از این حرکت، این عکس را ارسال کردم. این، همدردی من و حمایت من از شیما و خانواده‌ی اوست.»

[ms 11]

خانم دانیا از کشور مالزی: «من افتخار می‌کنم که در کشوری زندگی می‌کنم که نشان‌دهنده‌ی چندنژادی و چندمذهبی است. امروز من عکس باحجاب خود را در حمایت از همه‌ی انسان‌ها و برای نشان دادن موضعم در برابر جرم و جنایت منتشر کرده‌ام. ما می‌توانیم تفاوت ایجاد کنیم و بگوییم نه نژادپرستی و نه تبعیض! و اجازه دهید همه‌ی ما در کنار یکدیگر با عشق و صلح زندگی کنیم.»

[ms 17]

من کریستین، ۲۳ ساله از ایالات متحده‌ی آمریکا هستم. من فقط گاهی اوقات در کشورم حجاب می‌گیرم و ای کاش می‌توانستم همیشه بدون هیچ مشکلی حجاب داشته باشم. امروز برای ادای احترام به تمام کسانی که هر روز آن را می‌پوشند حجاب گرفتم، مخصوصا برای شکستن ننگ و نفرتی که در اطراف حجاب به‌وجود آمده است.

[ms 13]

اسم من پاتریشا است. من امروز حجاب پوشیدم برای نشان‌دادن حمایت از شیما. اصلا برایم مهم نیست که شما چه رنگی هستید و یا مذهب شما چیست و یا وابسته به کدام حزب یا گروه و یا دارای چه ملیتی هستید. من صمیمانه شما را دوست دارم.

[ms 14]

من یک زن مسیحی هستم که حجاب به‌عنوان نمایشی از دعاهای من و پشتیبان خانواده‌ی من است. واقعا این مضحک است که به کسی با انگشت اشاره بگویم «به خانه‌ات برگرد»، هنگامی که واقعیت این است که همه‌ی ما در آمریکا مهاجر هستیم، مگر تنها ۱.۵ درصد جمعیت آمریکا که بومی هستند. برای تمام کسانی که قربانی جهل و نفرت شده‌اند دعا می‌کنم.

اقتصاد در دستان ما

[ms 1]

قبل از سال تحویل توی خانه، قرار شد شعار امسال را حدس بزنیم، هرکس حدس خودش را گفت، از وضعیت شلوغ و پلوغ دنیا گرفته تا بیداری اسلامی و وحدت و فلان. این که شعار در فضای اقتصادی باشد هم قابل حدس بود. چون اگر «الگوی مصرف»‌مان را کمی اصلاح کرده بودیم و باور داشتیم که عرصه اقتصادی «جهاد» می طلبد، باید منتظر می ماندیم که حالا چه قدم جدیدی باید برداشت. سال که تحویل شد و شعار آمد گوشه‌ی قاب تلویزیون دیدیم که رهبر با ظرافت خاص خودشان، ابعادی از موضوعات جاری را می‌بینند که بقیه مسئولان و یا قشرهای مختلف مردم چندان دغدغه‌اش را ندارند و به آن نمی‌پردازند. یک بار دیگر انگشت اشاره رهبر به سمت موضوعی رفته که ضرورتِ اولویت اول شدن را دارد.
یک چیزی برای همه واضح و مبرهن است، آن هم این‌که ایشان هر سال طبیب‌وار، درد را درست تشخیص می‌دهند و جهت درمان را هم در قالب شعار آن سال معرفی می‌کنند، ولی ماجرا درست از بعد این نام‌گذاری شروع می‌شود که نهادهای متولی و یا افرادی که به نوعی کاری برای شعار آن‌سال از دست‌شان برمی‌آید آن‌چنان که باید عمل نمی‌کنند و این نسخه طبیب، به جای کاربردی شدن و تحقق، روی بیلبوردها و بنرهای عریض و طویل شهر، شهید می‌شود.
اما شعار امسال، ربط مستقیمی با خانم‌های خانه دارد. روشن است که تامین انواع مایحتاج منزل همگی با بانوی منزل ارتباط مستقیم دارند. غالبا خانم‌ها هستند که لیست خرید روزانه یا هفتگی را می‌نویسند، خانم‌ها هستند که قبل از همه احساس می‌کنند مبلمان قدیمی شده است یا موتور یخچال تازگی‌ها خیلی صدا می‌دهد و یا فر غذا را می‌سوزاند و یا یک وسیله جدید منزل خانم همسایه دیده‌اند که سبزی و میوه را خشک می‌کند به چه راحتی و خوبی! بنابراین به عنوان مدیر نظر و نحوه انتخاب آن ها می‌تواند ما را در عمل به شعار سال دور یا نزدیک کند.

[ms 0]

چگونه یک لیست خرید ملی بنویسیم
شعار امسال به پشتوانه دو سال گذشته یعنی سال اصلاح الگوی مصرف و سال جهاد اقتصادی به خوبی ما را در مسیر اصلاح شیوه و سبک زندگی قرار می‌دهد. مدل مصرف گرایانه‌ای از زندگی که چند سال اخیر به مدد رسانه‌های تصویری و بعضی سیاستهای دولتی به سرعت ما را جذب کرده است، در این پروسه قابلیت تعدیل دارد. احیا کردن مفهوم “قناعت” در زندگی به عنوان یک آموزه دینی و البته یکی از نشانه‌های ستودنی کدبانوگری مادرانمان باید بار دیگر مورد توجه قرار گیرد. در نظر داشتن این دو نکته عمل به مصرف تولیدات داخلی را آسان‌تر میکند.
ضمن اینکه مادران می‌توانند از این شعار به عنوان یک «شیوه تربیتی» استفاده کنند. شعاری که در سطوح خرد می‌تواند اعتماد به نفس فرزندان را نسبت به داشته‌هایشان، خانواده، پدر و مادر هم تقویت می‌کند و عزت نفس را افزایش بدهد. حتی مادران با ظرافت‌های تربیتی خود می‌توانند خانواده را از این سمت ماجرا به سمت شعار سال روانه کنند.
در این مسیر نکته اساسی آن است که ضرورت‌ها را در نظر بگیریم در نتیجه سعی کنیم ساده تر زندگی کنیم.
قطعا مواردی وجود دارد که یا مشابه داخلی ندارد و یا کیفیت جنس داخلی پایین است، در این جا باید سریعا به این سوال جواب بدهیم بدهیم آیا این خرید ضرورت دارد؟

[ms 2]

بالای کاغذ لیست خرید درشت و خوانا بنویسید: ضروریات!
کالاهای مصرفی خانواده را به طور عمده میتوان به چند دسته تقسیم کرد: خوراک، پوشاک، لوازم منزل (اعم از ظروف، مبلمان و وسایل برقی).
در انتخاب خوراکی‌ها دستمان بسیار باز است. تقریباً هیچ ماده غذایی ضروری نیست که مشابه داخلی نداشته باشد. گرچه اصولا خانم‌ها در این مورد تولید داخلی را ترجیح می‌دهند از جهت تاریخ مصرف و سلامت تولید و حلال بودن که عموماً درباره کالاهای خارجی به دلیل ورود از مبادی غیر رسمی نامعلوم است.
در باب پوشاک اگر منصفانه نگاه کنیم، در این زمینه هم تولید داخلی جوابگوی نیاز ما هست، گرچه در صنعت نساجی جا برای کار بسیار است، منتها نکته‌ای که در باب پوشاک قابل توجه هست، بحث «تنوع طلبی» و «جاذبه» است، باید به خودمان یادآور شویم که خریدمان از سر نیاز است و یا دل‌مان میخواهد. واضح است که تبِ خرید از نمایندگی برندهای معروف بیشتر از آن که رفع نیاز باشد ارضای حس «خودنمایی» و «تجمل گرایی» ست.
لوازم منزل که جزو خریدهای کلان محسوب می‌شوند و معمولا تصمیم‌گیری نهایی درباره آن به عهده آقای خانه است، اما خانم‌ها می‌توانند از قدرت نرم خود در این زمینه استفاده کنند. ضمن اینکه نحوه استفاده بهینه و نگهداری از این لوازم بیشتر به خانم ها مربوط می‌شود.
صحبت از تجربه‌های مصرف داخلی در جمع‌های دوستانه بانوان هم می‌تواند به این روند کمک کند، از ارائه تجربه از مصرف محصولات داخلی، معرفی آنها و یا سوال از جنس مورد نیاز با مارک وطنی گرفته تا بحث در مورد این‌که چرا بهتر است خرید ایرانی داشته باشیم. حتی می‌شود همگی پشت سر اجناس چینی حرف بزنند، غیبت‌های احتمالی را هدفمند کنیم.
باشد که امسال، همین سالی که خواه ناخواه خانم‌ها، در تحقق و فرهنگ‌سازی آن کاری از دست‌شان برمی‌آید در تحقق شعارش، سالی وی‍ژه و متفاوت شود.
حتی به قول یکی از کارشناسان همان‌طور که زنان در زمان ناصرالدین‌شاه، مصرف تنباکو را تحریم کرده و موجی را در این زمینه در کشور ایجاد کردند، امروز هم این توانایی را دارند که مصرف کالای خارجی را تحریم کرده و کالای ایرانی را جایگزین آن کنند. قدرت نرم زن‌ها یعنی همین!
این بحث، در چارقد ادامه خواهد یافت، از دادن پیشنهادها و به اشتراک گذاشتن نکات کاربردی خود در این زمینه دریغ نکنید.

خوش‌اخلاق‌ها و خوش‌ذوق‌ها به ترویج حجاب بشتابید

[ms 0]

آموزش مفهوم حجاب و عفاف برای دختران خردسال و نوجوان یکی از دغدغه‌های پدران و مادران است. همه معتقدند که با توجه به هجمه‌ی رسانه‌ها به حجاب، انتقال مفهوم صحیح این مسئله‌ی مهم برای کودکان بسیار سخت شده است. برای یافتن راه حل مناسب این موضوع، با دکتر افروز، استاد ممتاز دانشگاه تهران و رئیس سازمان روان‌شناسی کشور، به گفت‌وگو نشسته‌ایم. چهره و صدای دکتر افروز برای بسیاری از پدران و مادران، دلنشین و یادآور خاطرات بسیاری است.

در این فرصت کوتاه می‌خواهیم نظر شما را درباره‌ی پرداختن به موضوع حجاب و عفاف بدانیم و اینکه چگونه باید به بُعد رسانه‌ای این موضوع پرداخت و چه مشکلات و خلأهایی در این باره وجود دارد.

من چند نکته در این حوزه عرض می‌کنم. مسئله‌ی عفاف و یا در واقع پوشیدگی، یک رفتار است و یک رفتار ارزشمند دینی است. اصولا عفاف‌مداری و پوشیدگی، یک رفتار ارزشمند متعالی دینی و شخصیتی جهان‌شمول است. تردیدی در این نیست. این مسئله در همه‌ی ادیان هست. خانم‌ها وقتی به کلیسا می‌روند، باید روسری بپوشند. بعضی دانشگاه‌هایی که وابسته به کلیسای خیلی متعصب و خیلی قوی هستند، مثل کلیسای مارمورها در یوتای امریکا، نمی‌توانند بدون پوشیدگی لازم در آنجا درس بخوانند. یونیورسال یوتا از مهم‌ترین دانشگاه‌های دنیاست. کسی در آن نمی‌تواند با آستین کوتاه و تی‌شرت راه برود. همین مسئله را در یونان و تایلند و چین نیز می‌توانید ببینید. عفاف و پوشیدگی در دنیا به‌عنوان یک ارزش مطرح است. همین‌طور مسئله‌ی برهنگی در دنیا یک ضدارزش است.

انسان‌هایی که برای خود ارزش بیشتری قائلند، پوشیدگی‌شان بیشتر است. آنهایی که احساس کوچکی و تحقیر و کمبود و عقده‌های روانی دارند و برای شخصیت‌شان ارزشی قائل نیستند، حس و احساس نیاز به پوشیدگی کمتری دارند. این یک اصل جهانی است.

ممکن است این مطلب را به‌صورت مستند علمی بیان کنید؟

کسانی که خود را حقیقتا ارزشمند نمی‌دانند، چندان ارزشی برای پوشیدگی قائل نمی‌شوند، و کسانی که وجودشان پر از اضطراب است، عفاف‌مداری‌شان خیلی کمتر است. پوشیدگی و عفاف‌مداری یک رفتار متعالی ارزشی و دینی در دنیاست، و این رفتار در بستر باورها صورت می‌گیرد. اگر عفاف‌مداری و پوشیدگی ارزشی و شخصیتی را بخواهیم با نگاه دینی قوی کنیم، باید به باورهای دینی بپردازیم. بنابراین دوستان شما باید در حوزه‌ی باورها فعالیت کنند. دو نوع عنصر نقش دارند؛ عنصر شناختی و عنصر احساسی و عاطفی.

ما باید یک شناخت زیبا و متناسب و معقول و متعادل و متعالی و تحولی نسبت به عفاف و پوشیدگی پیدا کنیم. بچه‌هایی که به‌دنیا می‌آیند، مخصوصا دختران، در دوران حیات و بلوغشان به‌تدریج باید یک شناخت زیبا و متناسب با پوشیدگی و عفاف‌مداری پیدا کنند. به تناسب این شناخت، در آنها حس زیبایی به‌وجود می‌آید.

ممکن است مصادیقی درباره‌ی تربیت کودکان ذکر کنید؟ چون در سن ۵ یا ۶ سالگی، نمی‌شود بچه‌ها را با بحث منطقی روشن کرد.

زیباترین شیوه‌ی یادگیری این شناخت، شیوه‌ی غیرمستقیم و مشاهده‌ای است نه کلامی. بهترین شیوه‌ی یادگیری، یادگیری مشاهده‌ای و تجربی است، و یادگیری انتزاعی و سخنی و سخنرانی به‌کار نمی‌آید. مثلا بچه‌ها می‌بینند که خوشایندترین و زیباترین چهره‌ی مادر زمانی است که به نماز می‌ایستد.

وقتی این حس را داشته باشند که پدری که ریش دارد، متبسم و خوشحال است، این حس در بچه‌ها به‌وجود می‌آید که من هم باید همین کار را بکنم. اگر مهمان‌هایی داشته باشند که در عین پوشش و عفاف، شاد و متبسم و خوش‌اخلاق هم هستند، در این صورت است که بچه‌ها گرایش و شناخت پیدا می‌کنند؛ در همین صورت است که این حس در بچه‌ها به‌وجود می‌آید.

اما اگر بچه ببیند که مادر وقتی از بیرون می‌آید، چادر را به گوشه‌ای پرت می‌کند و می‌گوید پختم از گرما، بچه‌ها نسبت به چادر و حجاب حس ناخوشایندی پیدا می‌کنند. همان لحظه وقتی با پدر خانه دعوا می‌کند و چادرش را برمی‌دارد و می‌گوید من از این خانه می‌روم، مسلما بچه حس ناخوشایندی نسبت به چادر پیدا می‌کند.

وقتی دختر زیبایی را در یک سریال تلویزیونی می‌بیند که دختر یک قاچاقچی است و پوشش خوبی ندارد اما زیباست، و می‌بیند که دختر پاسدار می‌لرزد و می‌ترسد و خانه‌اش در محاصره است و چادری است، از چادر بدش می‌آید. حس بدی در بچه‌ها ایجاد می‌شود اگر فواحش و بدکاره‌ها را در چادر ببینند. یک مورد دیگر که به بچه‌ها حس بدی نسبت به چادر و حجاب می‌دهد، این است که پوشیدن مقنعه در مدرسه اجباری باشد، اما بیرون از مدرسه معلمشان را ببینند که شال سرش کرده.

همه‌ی این مباحث، درباره‌ی شناخت و احساس است. آمیزه‌ای از شناخت و احساس، باور ایجاد می‌کند. ما باید از اول تلاش کنیم تا هم‌زمان با شناختی که نسبت به پوشیدگی پیدا می‌کنند، زیبایی آن را هم ببینند. نتیجه‌ی آمیزه‌ای از شناخت مطلوب و متناسب و احساس خوشایند، باور زیباست. این باور است که رفتارها را درست می‌کند. بچه‌ای که با این شرایط بزرگ می‌شود، حتی اگر به آمریکا و اروپا هم برود، دوست دارد پوشیده باشد.

این باور را باید ایجاد کنیم. این باور را باید در کتاب‌ها ایجاد کنیم. تصاویری که در کتاب‌های درسی از خانم‌های باحجاب نشان می‌دهیم، نباید این‌طور باشد که باحجاب‌ها را فقط مشغول رخت‌شویی و اتو کردن نشان بدهیم. خانم‌های باحجابی را که مشغول انجام عمل قلب و یا استاد فیزیک هسته‌ای هستند هم، باید نشان بدهیم.

باید به فرزندانمان نشان بدهیم که زنان باحجاب، در موقعیت‌های علمی و فرهنگی بالایی هستند. معلم‌های باحجابی را نشان بدهیم که خوش‌اخلاق‌ترین معلم‌ها هستند. اگر ما این کار را کردیم، در کنار اینکه شناخت و حس زیبا به بچه‌ها داده‌ایم، این باور به‌تدریج در بچه‌ها ایجاد می‌شود. آدم‌ها دوست دارند با شخصیت‌های خوش‌اخلاق و محبوب همدلی کنند. اگر همدل شدند، همانندسازی می‌کنند و الگو می‌گیرند.

[ms 1]

همه‌ی آدم‌ها محبت‌پذیر و اخم‌گریزند؛ تکوین‌طلب و تحقیرستیز، تأییدطلب و تکذیب‌گریز، ترغیب‌طلب و تهدیدگریز هستند. دوست دارند همیشه تأیید و تکریم شوند. اگر کسی قرار است بچه‌ها را دعوت به پوشش و حجاب کند، باید همین کسانی که خوش‌اخلاق و خوش‌ذوق هستند این کار را انجام دهند، نه کسی دیگر.

اگر از دوران خردسالی باور و بصیرت مناسبی نسبت به حجاب پیدا کند، و شناخت درستی نسبت شخصیت آدم‌های باحجاب پیدا کند، و متواضع‌ترین و خوش‌اخلاق‌ترین شخصیت‌ها کسی باشد که زیباترین و بهترین پوشیدگی را دارد، و از نظر عاطفی او را اقناع کند، این دختر چنین باوری پیدا می‌کند و حجاب را اصل می‌داند. در این صورت است که این دختر در ترکیه و آمریکا و انگلستان هم با بهترین پوشش حضور پیدا می‌کند. من زنان و دختران پاکستانی را دیدم که در انگلستان به دنیا آمده بودند و سه چهار نسل آنجا بودند، اما هم‌چنان حجاب خود را تمام و کمال رعایت می‌کنند.

اقتضای سن دختر ۱۵ ساله، حجاب‌ستیزی و عفاف‌ستیزی نیست. اقتضای این سن آن است که اطرافیان با او صمیمی و مشفق باشند. رابطه با دختران در این سن باید حکیمانه باشد؛ نباید انضباطی باشد. پدر و مادرهایی که با بچه‌ها انضباطی برخورد می‌کنند و همیشه از کتاب و درس و مشق و مدرسه حرف می‌زنند، پیوند عاطفی را سست می‌کنند. وقتی پیوند عاطفی سست شد، دختر احساس حقارت و کوچکی می‌کند. احساس بی‌مقداری و اضطراب می‌کند.

وقتی دختر حس می‌کند باید خودنمایی کند و دیگران باید برایش ارزش قائل شوند، و پدر و مادر و خانواده‌اش به او اهمیت ندهند و به او توجه نکنند و احساس نکند که واقعا برای دیگران ارزش دارد، به ظواهر اهمیت می‌دهد و بینی‌اش را عمل می‌کند و شال می‌اندازد. مولای متقیان می‌فرماید: «هر کس شخصیت خویش را شریف بدارد، از گناهان و لغزش‌ها مصون بماند».

پیامبر خدا می‌فرماید: «أکرموا أولادکم»، یعنی بچه‌هایتان را تکریم کنید. اسم بچه‌ها را باید زیبا بگوییم. به‌جای حسن بگوییم حسن جان، بگوییم مینو جان، مریم جان، فاطمه خانم، حامد آقا. بچه که از مهدکودک برمی‌گردد، به استقبالش بروید. مهد کودک که می‌رود، تکریمش کنید. بدرقه‌اش کنید. با هم صحبت کنید. پایتان را جلوی بچه‌هایتان دراز نکنید. این کارها باعث تکریم او می‌شود.

پوشش ایرانی، آمیزه‌ای از فرهنگ و مذهب است. ممکن است بگوییم چادر حجاب برتر است، اما حجاب جهان‌شمول نیست. میزان حجاب، کیفیت آن است؛ اینکه آدم بتواند با آن نماز بخواند. یکی از ویژگی‌های نمازخوان‌ها این است که دائم در نماز باشند. اگر انگشتر طلا دست من باشد، نمی‌توانم با آن نماز بخوانم. اگر خانه‌ی من غصبی است، نمی‌توانم در آن نماز بخوانم و درس بخوانم. حتی خوابیدن هم در آن اشکال دارد. اگر با پولِ خمس‌نداده لباس دوختم، نمی‌توانم نماز بخوانم. بنابراین آن چیزی که باید درست باشد، خلق و خوست. از همین رو، در حجاب هم کیفیت مهم است.

حجاب زنان باید طوری باشد که با پوشش کامل باشند همیشه. نباید برای نماز، پوشش دوباره لازم باشد. پوشش دوباره معنا ندارد. پوشش دوباره در هنگام نماز، یعنی حجاب ما همیشه کامل نیست و فقط وقت نماز پوشش داریم. استفاده از چادر نماز، تصنعی کردن زندگی است. همراه بردن چادر نماز، تصنعی کردن زندگی است. این زندگی جهان‌شمول نیست.

حجاب زنان ما باید همیشگی باشد. من وقتی دختری را در خارج از ایران می‌بینم که مقنعه و دامن بلند پوشیده و جوراب هم دارد و مقنعه‌اش هم بلند است، احساس خیلی خوبی پیدا می‌کنم و می‌گویم الگوی حجاب همین است. الگوی حجاب که در قرآن ذکر شده، همین است.

کسی که حجابش کامل باشد، لازم نیست با خودش چادر نماز ببرد؛ با همان حجاب کاملش می‌تواند نمازش را هم بخواند. پوشش‌ها باید به گونه‌ای باشد که حداقلِ لازم را داشته باشد و کیفیت لازم را هم پوشش بدهد. سختگیری‌های اضافه هم باعث می‌شود از آن طرف بام بیفتیم. ما نباید این اندازه فشار بیاوریم درباره‌ی چادر. تلویزیون ما هم البته فعالیت‌های خوبی می‌کند، اما نباید چادر سر بدبخت‌ها و بیچاره‌ها و بدکاره‌ها باشد. نباید بداخلاق‌ها را با چادر نشان بدهیم.

چادر مشکی چطور شد که در اوایل انقلاب همه‌گیر شد؟ فیلم‌ها و عکس‌هایی که ما از اوایل انقلاب دیده‌ایم، خیلی خیلی کم هستند زنانی که چادر پوشیده باشند، و معمولا مقنعه و روسری و مانتوهای بلند پوشیده‌اند.

چادر مشکی در تهران بیشتر بود و در تهران رواج داشت. در اصفهان و تبریز نبود. چادر یک پدیده‌ی تهرانی بود بیشتر. خانم‌جلسه‌ای‌ها که روضه می‌خواندند، چادر سرشان می‌کردند. بعد هم تاجران وارد کار شدند و پارچه‌ی چادر وارد کردند و چادر مشکی هدیه دادند و کم‌کم استفاده از چادر مشکی گسترش یافت. بعدها به معلم‌ها چادر مشکی دادند.

همان‌طور که می‌دانید، زنان مسلمان مالزی و اندونزی ضمن حفظ حجاب، از رنگ‌های شاد و متنوع هم در پوشش خود استفاده می‌کنند، درحالی‌که در بین ما اگر کسی از رنگ‌های شاد در پوشش خود استفاده کند، اسمش را تبرّج می‌گذاریم. چه راه حلی می‌توان یافت تا ضمن حفظ حجاب و پوشش، از رنگ‌های متنوع و شاد نیز استفاده کنیم؟

لباس فرم دختران دانش‌آموز همه جا هست. این لباس‌ها را می‌توانیم در طول زمان کم‌کم روشن‌تر کنیم. همان‌طور که لباس و مانتو و مقنعه می‌پوشند، کم‌کم آنها را تبدیل به رنگ‌های روشن کنیم. وقتی یک نفر این کار را بکند، انگشت‌نما می‌شود، اما وقتی گروه گروه از دختران با لباس‌های روشن در خیابان تردد کنند، انگشت‌نما نمی‌شوند. در این زمینه تلویزیون می‌تواند نقش بسیار فعالی ایفا کند. گرچه تاکنون نتوانسته فعالیت زیادی در این زمینه انجام دهد.

خیلی متشکریم از وقتی که در اختیار ما قرار دادید.

جوانه می‌زنیم

[ms 0]

لوکوموتیوران، سرعت قطار را تنظیم کرد. سوت را کشید. نگاهی به آینه‌ی کهنه‌اش انداخت. لبخندی زد و یقه‌ی پیراهنش را مرتب کرد. سالها بی‌آنکه مسافرانش را دیده باشد، یا اینکه آنها او را دیده باشند، در این اتاقک کوچک نشسته و پیچ و خم‌ها را، گاهی با دلهره، گاهی ملایم، گاهی تند و سریع و گاهی آرام، یکی‌یکی، بی‌اینکه حتی ذره‌ای از ریل زیر پایش را جا بیندازد، پشت سر گذاشته است. مسافرانش، بی‌آنکه بدانند چطور غول آهنیِ تِرن، آنها را از بین صخره‌ها و جنگل‌ها و دشت‌ها به مقصد رسانده، عبور سریع مزارع و چمنزارها و شهرها را از پنجره به تماشا می‌نشستند.

حالا باید کمی می‌ایستادند. می‌ایستادند و تجدید قوا می‌کردند. می‌ایستادند و مسیر طی‌شده را نگاه می‌کردند. می‌ایستادند تا مسیر بعدی‌شان را بررسی کنند؛ نکند اشتباه آمده باشند، نکند جایی، گوشه‌ای، سرِ پیچی، سوزن‌بانی مسیر ریل را به‌خطا جابه‌جا کرده باشد و آنها تا انتها اشتباه بروند.

لوکوموتیوران پیاده شد…

***
خانواده‌ی چارقد، سال‌هاست با همراهی مخاطبان خوبش، در عرصه‌ی رسانه‌های دیجیتال و مخصوصا موضوع زنان، عفاف و حجاب، طی طریق کرده و مسیر پُر فراز و نشیبی را پشت سر گذاشته است. در این میان، سال ۹۰ به‌عنوان نقطه‌ی عطفی برای این مجموعه حساب می‌شود؛ از تغییر فرم این نشریه تا جذب و فعال شدن تعداد قابل‌توجهی از نویسندگان و همکاران تازه‌نفس و اتفاقات تلخ و شیرین و مهم دیگر.

در این میان، نیاز به تأمل در مسیر پیموده‌شده و بررسی نقشه‌ی راه پیش روی این نشریه‌ی الکترونیک به‌شدت احساس می‌شود. امیدواریم این تأمل پیش از تبدیل شدن به تعلل، زمینه‌ی تحکیم و تقویت بخش محتوایی چارقد را فراهم آورد. به همین منظور، به رسم ادب، از همراهان همیشگی‌مان رخصتی می‌خواهیم تا با توان مضاعف و از تاریخ اول اردیبهشت فعالیت‌هایمان را از سر بگیریم. یقینا در این مسیر مثل همیشه، پیشنهادها، انتقادها و نظرهای ارزشمند شما عزیزان می‌تواند راهگشای راه پُر پیچ و خم‌مان باشد تا محتوایی لایق دختر مسلمان ایرانی تولید کنیم. پس تا آغاز این تحول، و شروع تازه و متفاوت، با همین چارقد همراه باشید.

***
… دخترک درحالی‌که دست عروسکش را گرفته بود، به لوکوموتیوران نزدیک شد. سلام داد و پرسید: «یعنی رسیدیم؟» لوکوموتیوران لبخندی زد و گفت: «این ریل‌ها را نگاه کن. هر وقت این دو به هم برسند، ما هم به مقصد می‌رسیم». بعد زیر لب زمزمه کرد: «رفتن رسیدن است».

زنانِ کشمیر و مسئله حقوق انسانی

[ms 0]

این روزها خبر اعزام کاروان‌های بین‌المللی تحت عنوان «الی بیت‌المقدس» از آسیا، اروپا، آفریقا و آمریکا برای آزادی قدس، رژیم صهیونیستی را دچار تنگنا کرده است.
کاروانی که وجه مشترک همگی‌شان، ضدصهیونیستی‌بودن آنهاست از ۱۰۰ کشور دنیا. از مذاهب گوناگون به سمت قدس حرکت کردند تا مساله آزادی قدس شریف را از طریق همراهی نمایندگان افکار عمومی سراسر جهان در افکار عمومی دنیا برجسته کنند.
گروه آسیایی که نماینده ۲۰ کشور را همراه خود داشت، هفته‌ی گذشته وارد ایران شد، حضور دختران و زنان آسیایی با چنین ذوق و اشتیاقی برای حمایت از فلسطین برایم هیجان‌برانگیز بود، مدام دنبال وقتی بودم تا بتوانم با آنها گفتگویی داشته باشم، در بین صحبت‌هایم با دختران کاروان «الی بیت‌المقدس»، با دختری آشنا شدم بنام «انشاء ملک» از کشور کشمیر، دختر خیلی خوش‌ذوق و بازیگوشی بود اما بعد از اتمام مصاحبه، پشت این چهره‌ی خندان چیزی ندیدم جز یک دنیا غم! همان اندوهی که باعث شده بود دست به نوشتن کتاب «زنان کشمیر نیستند» بزند.

[ms 1]

خودتان را برایمان معرفی میکنید؟
من انشاء ملک از کشور کشمیر هستم، کشوری که سالهاست آرزوی استقلال را دارد. در همین کشور بدنیا آمدم و بزرگ شدم و الان دانشجوی رشته علوم اجتماعی و مطالعات جنسیتی هستم.

اسم کتاب‌تان برایم جالب بود، «زنان کشمیر نیستند»؛ دوست داریم از انگیزه نوشتن کتابتان برایمان بگویید؟
مشکلات زیادی در بین زنان کشور من وجود داشت، تحقیق کردم تا پی ببرم ریشه این مشکلات در چیست؟ و برای چه زنان کشور من در این وضعیت به سر می‌برند و از حقوق انسانی خود برخوردار نیستن!

در این کتاب چه چیزی را مورد بررسی قرار دادید؟
همانطور که می‌دانید کشور من سالهاست در کشمکش دو کشور هند و پاکستان قرار گرفته و هر کدام ادعای مالکیت کشور من را دارند، تا جایی که در سال ۱۹۸۹ جنگی بین هند و پاکستان بر سر کشور من یعنی کشمیر اتفاق می‌افتد که نهایتا بیش از ۴۷ هزار نفر کشته می‌شوند و هزاران زن کشمیری در جریان این جنگ بی‌عفت می‌شوند. و الان کشور من تحت سلطه هندوستان است، زنان ما اجازه فعالیت ندارند، و با کوچکترین فعالیت ضد هندو ها سالها زندانی می‌شوند، بدون اینکه ملاقات‌کننده ای داشته باشند. برای همین در مورد شرایط زنان کشورم نوشتم، اینکه در چه شرایطی به سر می‌برند و با چه مشکلاتی روبرو هستند. اینکه چطور سعی می‌کنند زندگی‌شان را حفظ کنند و با چه تلاشی با شرایط موجود کشور مقابله و مقاومت می‌کنند.

[ms 2]

با این اوضاع، مانعی برای انتشار کتاب‌تان در کشمیر نداشتید؟
من کتابم را در کشمیر منتشر نکردم. بلکه در آلمان منتشر کردم. چون هیچ آزادی در کشورم وجود ندارد تا بتوانم براحتی کتابم را چاپ کنم و اگر انتشار کتابم در کشمیر صورت می‌گرفت حداقل دو سال زندانی می‌شدم.

چاپ کتابتان در کشور آلمان با چه بازخوردهایی روبرو بود؟
بازخورد خیلی خوبی نسبت به کتابم چه از طرف زنان آلمانی و چه از طرف زنان کشمیری مقیم آلمان بوجود آمد. ولی متأسفانه هیچ اتفاق خاصی در کشمیر بخاطر این قضیه نیفتاد و نتوانستم آن کاری که میخواستم را برای زنان کشورم انجام دهم.

با توجه به وضعیت کشورتان، باز هم قصد ادامه فعالیت‌هایتان در دفاع از حق زنان کشمیری را دارید؟
کار من یک تلاش خیلی کوچکی بود در مقابل آن مشکلات بسیار بزرگی که در کشمیر وجود دارد و مطمئنا تلاشم را ادامه میدهم چون من به عنوان یک زن مسلمان مسئولیتم این است که در کشورم، تغییری ایجاد کنم. مشکل کشورم بحث انسانیت است که مردم من از حقوق انسانیت خودشان محروم هستند.

دوست دارم نظرتان را در مورد ایران و زنان ایرانی بدانم.
من بطور کلی به ایران احترام می‌گذارم. ایران و دولت ایران بعنوان دولتی که پیشرو در مسائل حقوق بشری هستند و در مقابل بی‌عدالتی ها ایستادگی می‌کند، برای من قابل ستایش هستند و این ایستادگی و مقاومت‌شان را دوست دارم. و به زنان ایرانی احترام می‌گذارم، چون زنان مقاوم و باتقوایی هستند و زنان کشمیری به زنان ایرانی مثل یک سمبل قدرت نگاه می‌کنند.

[ms 3]

با توجه به اینکه شما اولین‌بار است به ایران سفر میکنید و با زنان ایرانی برخورد دارید، برایمان جالب است بدانیم نگاه‌تان به ایران قبل و بعد از سفر چقدر تفاوت کرده است.
من همان نگاهی که قبل از سفر به ایران داشتم را دارم، فرهنگ ایران و کشمیر خیلی شبیه به یکدیگر است. چون این ایرانی‌ها بودند که اسلام را به کشمیر بردند. همچین برای مردم کشمیر زنان ایران خیلی جایگاه بالایی دارند و زنان ایران را همیشه در درجات بالا و کسانی که همیشه در همه عرصه‌ها پیشرو هستند می‌بینند و ما بعنوان یک الگو به آنها نگاه می‌کنیم.

وقتی شما کمی از وضعیت کشورتان برایمان گفتید، این سوال برایم ایجاد شد که شما با چه انگیزه‌یی همراه با کاروان الی بیت‌المقدس به سمت فلسطین راهی شدید در حالی که زنان کشور شما نیز مانند زنان مظلوم فلسطین از حقوق انسانی خود محروم هستند.
من به این کاروان پیوستم برای اینکه مردم را ملاقات کنم و به آنها بگویم که کشور من که نزدیک کشور خودشان هست مثل فلسطین اشغال شده و با آنها در مورد مظلومیت مردم کشمیر برایشان صحبت کنم وبگویم آنها هم باید به وضعیت کشور من فکر کنند، همچنان که باید به فلسطین فکر کنند. من با سفرم به فلسطین و مشاهده‌ی مظلومیت مردم و زنان آن میخواهم به قدرت و نیرویی دست پیدا کنم تا بتوانم با آن نیرو هم برای مردم ستمدیده فلسطین کاری بکنم و هم برای کشور فراموش شده‌ی خودم کشمیر و یک نقطه مشترک بین مردم کشمیر و فلسطین وجود دارد و آن هم چیزی نیست جز مقاومت!
لحظه لحظه‌ی پشت‌صحنه‌ی کاروان «الی بیت‌المقدس» را می‌توانید از این لینک دنبال کنید.

حیف باشد که تو در خوابی و نرگس بیدار

[ms 0]

۱- یا مقلب‌القلوب والابصار…
چشمان ما بسته بود. راستش را بخواهید، چشمانمان را بسته بودند و تلاش هم نمی‌کردیم برای رهایی از این گمراهی و تاریکی.

۲۵۰۰ سال چشم‌هایمان را بسته بودند و بسته بودیم و نمی‌دانستیم زندگی در سایه یک حکومت مبتنی بر عدالت، مهربانی، آرامش، آسایش، امنیت و اسلام عزیز چه لذتی دارد. نمی‌دانستیم اجراشدن قوانین الهی در جامعه چه ثمرات و برکاتی برای ما دارد. نمی‌دانستیم و باور نداشتیم که می‌توانیم روی پای خودمان بایستیم و وابسته دیگران نباشیم. نمی‌دانستیم این خطکشی جهان اول – جهان سوم یک دروغ بزرگ است که تحت پوشش قشنگ «کشورهای توسعه یافته – کشورهای در حال توسعه» به ما ارائه کرده‌اند. باور نداشتیم که می‌تواند اسلامی و الهی بود و پیشرفت کرد؛ پیشرفت علمی، سیاسی، اقتصادی، اجتماعی، ورزشی و غیره. نمی‌دانستیم لذت حلال هم وجود دارد و برای بهره‌مندی از نعمت‌های دنیوی پرودگار، اصلا نیازی نیست خودمان را به گناه آلوده کنیم.

نمی‌دانستیم… نمی‌دانستیم… نمی‌دانستیم تا اینکه خداوند قلب ما را محل انقلاب قرار داد و چشم‌هایمان را باز کرد. چشم‌ها که باز شد، روح‌الله را دیدیم؛ عظمت و نورانیت روح‌الله، قلب ما را مشمول انقلاب الهی کرد و شد آنچه باید می‌شد.
ای تغییر دهنده قلب‌ها و دیده‌ها، این انقلاب را از رحمت تو داریم.

۲- یا مدبر الیل والنهار…
انقلاب که پیروز شد، تازه فهمیدیم چه کرده‌ایم؛ چه ساختار عظیمی را با پشتوانه چند هزار ساله برهم زده‌ایم و می‌خواهیم آرمانشهر انسانی مبتنی بر الهیات را برپا کنیم. دشمنی‌ها تازه شروع شده بود: تحریم، ترور، جنگ مسلحانه، جنگ روانی و رسانه‌ای، تجزیه‌طلبی، اختلاف افکنی، دروغ‌پراکنی و غیره. چه کنیم با این هجمه عظیم؟ جبهه‌های جنگ تحمیلی را دریابیم یا سنگرهای مباحثات دانشگاهی را پر کنیم؟ اگر نبود نفس قدسی روح‌الله کبیر که با گوشه چشم‎‌هایش راه راست و درست را به ما نشان بدهد، چه می‌کردیم؟ مجلس اول و دوم و سوم و n‌ام، دولت اول و دوم و سوم و n‌ام را با آن همه کشمکش و دعوا و خیانت چه کسی اداره کرد؟ وقتی رجایی رفت، باهنر رفت، مطهری رفت، بهشتی رفت، مفتح رفت، حاج احمد آقا رفت، کاظمی رفت، صیاد شیرازی رفت، شوشتری رفت، چه کسی سنگرهای اعتقادی و اجرایی میهن را سرپا نگه داشت و نگذاشت این علم عدالتخواهی که به همت مردم و رهبری حضرت روح‌الله برافراشته شده بود، بر زمین بیفتد؟ روز و شب چگونه گذشت و به ۳۳ سالگی انقلاب رسیدیم؟
ای تدبیر کننده امور شب و روز، تدبیر مناسبات این انقلاب را از حکمت تو داریم.

[ms 2]

۳- یا محول الحول والاحوال…
حالمان خوب نبود. انقلاب کرده بودیم و ساختار یک نظام سیاسی مبتنی بر اسلام را هم تدارک دیده بودیم اما رسیده بودیم به دوره‌ای که به جای جهاد، از نوشیدن جام زهر هسته‌ای سخن می‌گفتند؛ از مجوز و مشروعیت راهپیمایی حتی علیه خدا می‌گفتند، از غیرانسانی بودن حکم الهی و شرعی قصاص می‌گفتند؛ غیرت دینی را تعصب کورکورانه می‌خواندند و ترویج فرهنگ شهادت را خشونت‌طلبی معرفی می‌کردند؛ در مجلس شورای اسلامی، قوانین ضداسلامی تصویب می‌کردند؛ در دولت اسلامی، اشپزخانه وزارت کشور غذای گرم آشوبگران را مهیا می‌کرد… باورمان نبود ز بد عهدی ایام که قصه پرغصه مدعیان اصلاحات و منادیان استحاله هویت اسلامی به پایان برسد اما خورشید سوم تیر حسابی باورهای یخ‌زده ما را آب کرد.
ای متحول کننده حالات و احوالات، تحول از تاریکی به روشنایی و بازگشت به آرمان‌های امام را از محبت تو داریم.

۴- حول حالنا الی احسن الحال…
اما این پایان کار نیست. انقلاب ما انقلاب حداقل‌ها نبود. ما به تشکیل حکومت اسلامی که قانون اساسی‌اش مبتنی بر اصول اسلامی باشد، کارگزارانش مسلمان و معتقد باشند و حداقل‌های دینی در جامعه پیاده شود راضی نیستیم. انقلاب ما بخشی از آرمان ما بود و هست خواهد بود. ایران قرار است مبدا تشکیل آن آرمانشهر – مدینه فاضله – پارادایس (لاتفاوت بینهما، چه فرقی می‌کند که اسمش چه باشد؟ مگر غیر از این است که حرف همه پیامبران الهی یک چیز بوده است؟ ان الدین عندالله اسلام) باشد و ما فقط این توفیق را داشته‌ایم و در واقع این نعمت الهی شامل حال ما شده که کلید آغاز این پروسه در دست ما باشد.

[ms 3]

به اطراف نگاه کنید؛ صدای «قولو لا اله الا الله تفلحوا» را بشنوید؛ از لیبی، از بحرین، از یمن، از مصر، از عربستان، از تونس. عطر دل‌انگیز انقلاب ما خیلی وقت است که دل مردم جهان را برده است. عطر خوشبوی انقلاب اسلامی جرقه خروش نهایی را زده است. گذشته سرخ ما در کربلا، اکنون خون مسلمانان را به جوش آورده و مردم ایثار می‌کنند تا به آینده سبز ظهور مهدی (عج) برسند. راه سخت است و خون باید داد اما امید داریم به مدد الهی؛ خون برادران و خواهران بحرینی ما به امید «و نرید ان نمن علی الذّین استضعفوا فی الارض و نجعلهم ائمه و نجعلهم الوارثین» بر زمین ریخته می‌شود. حیف است که در این بهار، بوی بهار اسلامی در ایران عزیز ما نپیچد. به قول سعدی: « تا کی آخر چو بنفشه سر غفلت در پیش/ حیف باشد که تو در خوابی و نرگس بیدار.»
ای پرودگار عالم، حال ما را به بهترین حالت تغییر بده.
پس بنویس از سرخط: خدایا، بدی حال ما را به خوبی حال خود تغییر بده؛ اللهم غیر سوء حالنا به حسن حالک.

آنچه یافت می‌نشود، آنم آرزوست

[ms 0]

یه هفته‌ست نسیم هر دو فقره پاش رو کرده توی یه کفش که «باید باهام بیای خرید». این نسیمی که میگم، دور از جون نسیم، گردباد میشه وقتی توی بازار می‌وزه! یعنی وقتی عزم خرید می‌کنه، نصف بازار رو با خودش جارو می‌کنه می‌بره خونه! با اینکه می‌دونه من اهل خرید نیستم و این دعوت یه جورایی برام «قورباغه‌ات را قورت بده» ست، ولی قبول می‌کنم.

راه افتادیم توی خیابون ولیعصر. حتی یه دونه مغازه رو جا نمی‌ندازه! از طلا‌فروشی تا بوتیک و حراج لوازم خانگی، همه رو به قدومش مزین می‌کنه.

میگم: «نسیم جان! ما الان اومدیم چی بخریم؟ مثلاً من مانتو میخوام. حالا شما دقیقاً چی نیاز داری؟» میگه: «مگه دقیقاً باید چیزی لازم داشته باشم که بیام خرید؟!» همچین حق‌به‌جانب اینو میگه که انگار داره در مورد قانون دوم نیوتون صحبت می‌کنه!

با شنیدن این جمله‌ی قصار، سعی می‌کنم سکوت رو رعایت کنم که نسیم راحت به بازدید (!) علمی‌ش برسه. بعد از چند دقیقه بازارنوردی، به مانتوفروشی می‌رسیم. مدل‌هاش یه کم «مختصر و غیرمفید» هست، یعنی اینا اصولاً با کمترین استفاده از پارچه دوخته شده‌اند. گویا قدیما مانتوها سه متر پارچه می‌برده، جدیداً نیم متر، شایدم بیست‌وپنج سانت! ولی خب میرم یه نگاهی بندازم؛ به قول روشن‌فکرا (!) یه نگاه حلاله.

نسیم مثل غزال تیزپای تیم امید یه مانتو رو برمیداره و میره به سمت اتاق پرو. منم کشون‌کشون با خودش می‌بره که به عنوان قفل در عمل کنم. بد نبود گاهی آدم به تکنولوژی‌های ساخته‌ی دست بشر اعتماد می‌کرد. مثلا همین قفل در! والا…

بعد از چند دقیقه میگه «ببین خوبه؟» نگاه می‌کنم، میگم «جان دل! دکمه‌هاش داره در میره، می‌تونی راحت نفس بکشی؟!» در رو می‌بندم و به فروشنده اشاره می‌کنم که یه سایز بزرگ‌تر بیاره. فروشنده ذوق‌زده میاد سمت اتاق پرو. از بالای دست من، در رو گرفته؛ اون بکِش، من بکِش! با تعجب میگم: «چی‌کار می‌کنید آقا؟» میگه: «میخوام ببینم توی تنش چه جوریه؟» در حالی‌که چشمام داره از شدت عصبانیت میفته کف مغازه میگم: «بیخود! من دیدم، کافیه! شما بفرمایید!» انگار انتظار داشت بگم: «بفرما داخل، دم در بده!». غرولندکنان دور میشه. به نسیم میگم: «اگه شوهرتم همراهت بود می‌خواست مانتو رو توی تنت ببینه؟!» با خنده میگه: «بعضی از مردا، روان‌شون پاکه!»، میگم: «روان‌شون از پاکی، پاکه!!».

با چهره‌ای حامل انواع و اقسام اخم‌ها که از صد فروند فحش بدتره، دست خالی از مغازه‌ش میایم بیرون. همون‌جوری اخمالو دارم کنار نسیم راه میرم که یک قواره آقای خوشحال از روبرو میاد و میگه: «اخم نکن، بهت نمیاد، اون‌وقت…!» رد که میشه انگار نسیم از ضامن خارج شده باشه، از خنده منفجر میشه…

به روسری‌فروشی که می‌رسیم نسیم خیمه می‌زنه روی پیشخون و مثل قحطی‌زده‌ها زل می‌زنه به روسری‌های رنگارنگ. دروغ چرا؟! خب منم دلم یکی خواست. برش می‌دارم، همین‌جوری میندازم روی سرم که ببینم رنگش به رنگم میاد یا نه! آقاهه میگه: «این‌جوری که معلوم نمیشه، باید جدا سرت کنی.» میگم: «اتاق پرو کجاست؟» میگه: «ای بابا! روسری که دیگه اتاق پرو نمیخواد.» البته همچین بیراه هم نمیگه؛ ما در حوزه‌ی پرش از خطوط قرمز بی‌مانع رکوردهای خوبی داریم و اگه دوستان همت کنن چیزی نمونده تا قهرمانی در این میادین! همین روزاست که اروپا رو هم کنار بزنیم حتی! میگم: «حالا که بیشتر فکر می‌کنم می‌بینم منم روسری نمیخوام.» نسیم با کلی ورانداز دو تا برمی‌داره.

[ms 1]

شلوار جین سالم و نو (!) هم کمیاب شده ها، فکر کنم باید محافظان محیط زیست رو در جریان بذارم که مواظب این گونه‌ی نادر باشن! نسیم یه دونه از اینا که بعضی جاهاش نخ‌نماست برمی‌داره. میگم: «شما که داری هزینه می‌کنی، یه سالم‌شو بخر خب!» یاد یکی از بچه‌های فامیل افتادم، که با این مدل شلوار رفته بود خونه‌ی مادربزرگش. اون بنده‌خدا هم وسط مهمونی نشسته بود به گریه که: «الهی بمیرم! آخر بابات ورشکست شد؟! بیا ننه! این پول رو بگیر برای خودت یه شلوار نو بخر!»… ماشالا قد و بالای کمیّت! دو تا شلوار جین هم پسندیده.

این آدم اصلا دستش به کم نمیره. یه دفعه که سرکار بودیم بهش گفتم برای نهارم دلستر بخره، یه باکس‌شو خرید. منم موندم چی‌کارشون کنم، به عنوان خیرات‌مـِیرات (خیرات و مَبرّات!) پخش کردم بین همکارا. بندگان خدا اصلا یه حال عجیبی داشتن از اینکه دلستر فاتحه‌ای میخورن! اموات هم یه کم کیفور شدن.

با امید به امداد غیبی، از جین‌فروشی دل می‌کَنه، به هوای خریدن مانتویی که احتمالاً داره یه جایی توی این شهر انتظارشو می‌کشه؛ شاید محض رضای خدا «آنچه یافت می‌نشود، آنم آرزوست» یه گوشه‌ای پیدا شد! هرچی می‌گردیم مانتویی که مناسب‌‌مون باشه پیدا نمی‌کنیم. نسیم اما هنوز مقاومت می‌کنه. به هر قیمتی شده میخواد مانتو بخره. یه مانتو انتخاب می‌کنه. پارچه‌شو با دست لمس می‌کنم. چشمم به جمال اتیکت روشن میشه. قیمت: «پول خون باباش» تومن! نسیم میگه: «همین خوبه، برم بپوشم!» یکی از فروشنده‌های خانم، بی‌کار نزدیک من ایستاده. میگم: «این مانتو که جنس خیلی عالی‌ای نداره، مارک‌دار هم که نیست، پارچه‌ی زیادی هم که نبرده! «آستین» که قربونش برم، «قد» هم فداش بشم! این قیمت چرا نجومیه پس؟» جا می‌خوره، میگه: «خانوم! کلی پول دیزاین این مانتوهاست!» تو دلم میگم: «یعنی این مانتو الان با کمک یه دیزاینر (Designer) این شکلی در اومده؟! حتما بازم هنریه و ما سر درنمیاریم!»

خانومه راه میفته سمت مشتری‌های دیگه. یه جورایی بد می‌لنگه. انگار داره روی نردبون راه میره. پاشنه‌های نیم‌متری کفشش هوار می‌زنه که بیماری مهلک «خودآزاری» مُسری هم هست و هر کفشی با هر ارتفاعی از سطح زمین که مد بشه، بعضیا هستن که نذارن مثل میت روی زمین بمونه. هرطور شده می‌خرنش و حتی با اعمال شاقّه، باهاشون توی خیابون راه میرن، تا شاید یه کم شبیه «سرو خرامان» حافظ علیه‌الرحمه بشن!

نسیم مانتوی گرون‌تومنی رو انتخاب کرده و حتی با یادآوری اقساط پنج‌گانه‌ش حاضر نیست فراموشش کنه! چاره‌ای نیست دیگه، میگم: «مانتو جونم! یار پسندید تو را!»…

هر جوری حساب می‌کنم می‌بینم این مانتوها تقریبا هیچ‌کدوم از آیتم‌های مطلوبیت رو برای من ندارن. یعنی یه جورایی برام شبیه کاریکاتورن. نمی‌خرم. میگم: «نسیم! من پارچه می‌گیرم که مامانم برام بدوزه!».

با سلام و درود بی‌کران بر مدل مانتوها و اجداد طراحان، در حالی‌که خورشید هم دیگه تابیدن براش صرف نداره، نسیم رو راضی می‌کنم که بقیه‌ی اجناس بازار رو بذاره برای بقیه‌ی شهروندان که بندگان خدا دم عید، بتونن یه دست لباس نو تهیه کنن و خجالت‌زده‌ی خانواده‌شون نشن!

ته‌مونده‌ی انرژی‌مون رو جمع می‌کنیم و توی یه ویتامین‌فروشی فرود میایم. بعد از تأمین ویتامین و خروج از مغازه‌ی مربوطه با دست‌هایی مملو از پُر (!)، دو شهروند محترم موتورسوار، با یک حرکت آکروباتیک و در کسری از ثانیه، بدون تحمل دردسر انتخاب، حاصل زحمات یک روز ما رو با خود به خانه می‌برند و ما با بهت و حیرت به دست‌های کاملاً خالی خودمون خیره می‌مونیم!!

بوی عیدی، بوی توپ، بوی کاغذرنگی

[ms 0]
[ms 1]
[ms 2]
[ms 3]
[ms 27]
[ms 28]
[ms 4]
[ms 5]
[ms 6]
[ms 7]
[ms 8]
[ms 9]
[ms 10]
[ms 12]
[ms 14]
[ms 16]
[ms 17]
[ms 18]
[ms 21]
[ms 22]
[ms 23]
[ms 24]
[ms 25]
[ms 26]